Saksafon hakkında bilgiler

Saksafon nedir, En çok merak edilen çalgı aletlerinden biri olan saksafon, yapı bakımından klarnete benzerliği ile dikkat çeken üfleme çalgı aletidir. Kendine has tını ve ses bakımından büyük orkestralarda, sahnelerde, çeşitli müzik gruplarında ve hatta orduların bando takımlarında dahi sıklıkla kullanılmaktadır. Ben ise bu yazımda sizlere adındaki bu muhteşem çalgı aletini birçok açıdan ele alarak en iyi şekilde sizleri bilgilendirmeye çalışacağım. İlk olarak olarak kabul edilen bu çalgı aletinin çalışma prensibini, dahil olduğu çalgı aleti türünden yola çıkarak anlatmak istiyorum. Tüm üflemeli ve nefesli çalgı aletleri genellikle ağızlık yani bek adı verilen kısımdan nefesinizi içeriye üfleyerek aynı zamanda da üzerinde bulunan tuş, delik ve benzeri aksamlar aracılığı ile istenilen ton ve notadan eşsiz sesler üretilmektedir. Ellerimiz ve ağzımız ile kullanılan bu çalgı aletleri yapı ve ses bakımından çeşitlenirken farklı müzik aletleri doğmaktadır. Bahsettiğim gibi de saksafon adındaki bu müzik aleti de iki kısmında değerlendirilen ve ağızlık kısmından nefesimizi üfleyip üzerinde bulunan aksamlar yardımı ile de ses üretilen eşsiz bir müzik aletidir. Ayrıca bu mükemmel müzik aletinin bek adı verilen kısımda kamış adı verilen kendine özgün eşsiz tınıya sahip olmasına ve ses üretimine direkt etkisi olan donanım bilezik adı verilen parça ile ağızlığa sabitlenmektedir. Peki, merak ediyor musunuz saksafon nasıl ortaya çıktı? Bu merakınızı gidermek isterseniz eğer aşağıda bulunan başlığı dikkatlice inceleyiniz.

Saksafon Tarihçesi​

Saksafon tarihçesi en çok merak edilen konulardan biri olarak süre gelmiştir. Saksafon Adolphe Sax adındaki 1814 Belçika doğumlu klarnet ustası tarafından 1840 yıllarının başında icat edilmiştir. Bu değerli mucit bu eşsiz enstrümanı hayatımıza katmış 79 yaşında Fransa’nın Paris kentinde hayata veda etmiştir. Saksafonun icadının yanı sıra basklarnetin de tasarımında önemli değişiklikler yapmıştır. Üretildiği yıllarda sıklıkla ordu müziği çalgısı ve klasik batı müziği çalgısı olarak değerlendirilmiştir. Zaman içerisinde de sıklıkla pop ve caz müziğinde yer almasından dolayı, birçok kişi tarafından caz ve pop müziği çalgısı olarak akıllara kazınmıştır. Kendine has eşsiz tınısı olan bu müzik aletinin yapısı ile ilgili detaylı incelemelerim aşağıda yer almaktadır.

Saksafonun Yapısı​

Saksafonun yapısı genellikle klarnete benzemektedir. Tıpkı klarnette olduğu gibi iç yüzeyi dört köşe ya da yuvarlak biçimde tek kamışa sahip olan bek yani ağızlığa sahiptir. Tuş sistemi daha çok flütle yakınlık göstermektedir. Saksafon her ne kadar genellikle metalden yapılsa da köken olarak tahta yani ahşap üflemeli çalgı aleti olarak kabul görmektedir. Günümüzde ise saksafon genellikle pirinçten üretilmektedir. Dış yüzeyi ise tamamı ile özelleştirilmeye uygun olup genellikle saydam vernik, gümüş veya altın kaplama olabilmektedir. Bu vernik, gümüş veya altın kaplamalar aynı zamanda ürünü koruyarak paslanmayı önlemekle birlikte ses kalitesini arttırmakta ve son olarak müzik aletinin görsel açıdan da daha ilgi çekici olmasını sağlamaktadır.
Saksafon bölümleri ya da saksafon kısımları olarak değerlendirmek isterseniz temel olarak iki parçadan oluşan bu müzik aletinin birçok çeşidi bulunmaktadır. Sıkça tercih edilen saksafon türlerini yazımın devamında inceleyebilirsiniz.


2

Saksafon Çeşitleri​

Saksafon çeşitleri hakkındaki kapsamlı ve detaylı bilgiler aşağıda yer almaktadır.


Soprano Saksafon
Soprano saksafon, ailenin icra edilmesi en zor olan üyelerinden biridir. En çok kullanılan ailenin üçüncü en küçük üyesidir. Bu saksafon türü ailenin diğer üyelerine göre daha geniş deliklere sahip olduğu için kullanılması daha güçtür. Bu eksi özellik gibi düşünülmemesi gereken bir unsurdur. Aksine yetenekli çalgıcılar tarafından Altissimo kaydına izin vermektedir. Altissimo, nefesli çalgılar üzerindeki en üst sicildir.


Alto Saksafon
yeni başlayanların ilk göz ağrısı olmuş kullanım yönünden ailenin en hızlı yol kat etmeye olanak tanıyan türüdür. Genellikle tenor ve baritondan önceki ilk aşama alto saksafonlardır. Klasik batı müziğinde sıklıkla kullanılan bu çalgı aleti en yaygın saksafon türüdür. Konser gruplarında, bandolarda, caz müziğinde ve daha birçok alanda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Caz müziğinin gelişmesinde direkt olarak etkisi olan saksafon türüdür.


Tenor Saksafon
Tenor saksafon, uzunluğu 81 cm olan bu tür ailenin boyut bakımından orta sıralarında yer almaktadır. Alto gibi oldukça sık bir şekilde çeşitli yerlerde kullanılmaktadır. Bu saksafon türünde kullanılan ağızlık ve ağızlığa bağlı olan parçalar alto ve sopranoya göre daha büyüktür. Caz müziğinin olmazsa olmazıdır.


Bariton Saksafon
Bariton saksafon, büyüklük bakımından 4. Sırada yer almaktadır. Sıkça tercih edilen dört saksafon türünden biridir. Büyük olduğu için tenor ve altoya göre daha az talep edilmektedir. Oldukça tok bir sese sahiptir.


Bas Saksafon
Bas saksafon, oldukça az tercih edilen bu tür ilk icat edilen saksafon türü olarak bilinmektedir. Sadece büyük saksafon orkestralarında kullanılan bu müzik aleti ilk saksafon olarak kabul gördüğü için oldukça özel bir yere sahiptir.


Saksafon Nasıl Üflenir
Saksafon nasıl üflenir yani saksafonda ses nasıl üretilir, en çok sorulan sorulardan biridir. Saksafon düzenli ve istikrarlı olarak üfleme egzersizlere yapmanız gereken özel bir çalgı aletidir. Ağızlığın kamış sabitlenmiş olan yüzeyi alt dudağınıza, alt dudağınızın da aynı şekilde alt dişlerin ile sıkıştırılarak üst düşleriniz arasına alarak nefes verilmesi ile ses üretilmektedir. Yani alt dişleriniz üzerinde alt dudağınız gelecek ve kamışa temas edecek ağızlığın üst yüzeyine de üst dişleriniz gelecek şekilde ağızlık kısmına nefesiniz aktarılmalıdır. Bu müzik aletinde yeni iseniz sadece ağızlık kısmı, deve boynu denilen kısım ve kamış dahil olmak üzere birleştirerek sadece bu oluşan parçadan düz ses üflemeye çalışınız.

Saksafonun Tarihçesi​

Enstrüman Açısından Saksafonun İlginç Bir Tarihi Var​

Saksafon, caz gruplarında temel olan tek kamışlı bir müzik aleti olarak bilinir . Saksafonun tarihçesi Müzik tarihi açısından diğer müzik aletlerinden daha yeni sayılan saksofon, Antoine-Joseph (Adolphe) Sax tarafından icat edilmiştir.
Adolphe Sax, 6 Kasım 1814’te Belçika’nın Dinant kentinde doğdu. Babası Charles, bir müzik aleti yapımcısıydı. Adolphe, gençliği boyunca Brüksel Konservatuarı’nda klarnet ve aldı . Babasının müzik aletleri yaratma tutkusu onu büyük ölçüde etkiledi ve bas klarnetin tonunu iyileştirme planları yapmaya başladı . Onun bulduğu şey, metalden yapılmış, konik bir deliğe sahip ve oktavda aşırı üfleyen tek kamışlı bir aletti.

1841 Saksafonun Tarihçesi​

Adolphe Sax ilk kez besteci Hector Berlioz’a eserini (bir C bas saksafon) gösterdi. Büyük besteci , enstrümanın benzersizliği ve çok yönlülüğünden etkilendi.
1842 Saksafonun Tarihçesi
Adolphe Sax Paris’e gitti. 12 Haziran’da Hector Berlioz, Paris dergisi “Journal des Debats” da saksafonu anlatan bir makale yayınladı .
1844 – Adolphe Sax, yaratımını Paris Endüstri Fuarı aracılığıyla halka açıklıyor. Aynı yılın 3 Şubat’ında, Adolphe’nin yakın arkadaşı Hector Berlioz, onun koro çalışmasının yer aldığı bir konser veriyor. Hector’un koro çalışması düzenlemesine Chant Sacre denir ve saksafon içerir. Aralık ayında, saksafon, Paris Konservatuarı’nda Georges Kastner’ın “Yahuda’nın Son Kralı” operası aracılığıyla orkestral ilk kez sahneye çıktı.

1845 – Bu süre zarfında Fransız askeri grupları obua , fagot ve fransız kornosu kullandı, ancak Adolphe bunları Bb ve Eb saksafonlarıyla değiştirdi.
1846 Saksafonun Tarihçesi
Adolphe Sax, 14 çeşidi olan saksafonları için bir patent aldı. Bunlar arasında E bemol sopranino, F sopranino, B bemol soprano, C soprano, E bemol alto, F alto, B bemol tenor, C tenor, E bemol bariton, B bemol bas, C bas, E bemol kontrbas ve F kontrbas bulunmaktadır.

1847 Saksafonun Tarihçesi​

14 Şubat’ta Paris’te bir saksafon okulu kuruldu. Bir askeri bando okulu olan “Gymnase Musical” da kuruldu.

1858 Saksafonun Tarihçesi
Adolphe Sax, Paris Konservatuarı’nda profesör oldu.
1866 – Saksafonun patentinin süresi doldu ve Millereau Co., çatallı bir F tuşu içeren saksafonun patentini aldı.
1875 – Goumas, klarnetin Boehm sistemine benzer bir parmakla saksafonun patentini aldı.
1881 – Adolphe saksafon için orijinal patentini genişletti. Ayrıca enstrümanda, zili Bb ve A’yı içerecek şekilde uzatma ve dördüncü oktav tuşunu kullanarak enstrümanın aralığını F# ve G’ye genişletme gibi değişiklikler yaptı.
1885 – İlk saksafon ABD’de Gus Buescher tarafından yapıldı.
1886 – Saksafon tekrar değişikliğe uğradı, sağ el C trill tuşu tasarlandı ve iki elin ilk parmakları için yarım delikli sistem.
1887 – Belden kırmalı G Evette ve Schaeffer ve akort halkasının selefi Association Des Ouvriers tarafından icat edildi.
1888 – Saksafon için tek oktav anahtarı icat edildi ve düşük Eb ve C için silindirler eklendi.

1894 Saksafonun Tarihçesi​

Adolphe Sax öldü. Oğlu Adolphe Edouard başa geçti.
Adolphe’nin ölümünden sonra saksafon değişime uğradı, saksafon için kitaplar yayınlandı ve besteciler/müzisyenler performanslarında saksafona yer vermeye devam ettiler. 1914’te saksafon, caz gruplarının dünyasına girdi. 1928’de Sax fabrikası Henri Selmer Şirketi’ne satıldı. Bugüne kadar birçok üreticisi kendi saksafon serisini yaratıyor ve caz müziğinde önemli bir konuma sahip olmaya devam ediyor.

Gelmiş geçmiş en başarını 4 saksafon sanatçısının hikayeleri


Cazın vazgeçilmezi denildiğinde, çoğu insanın aklına saksafon gelecektir. Saksafon soloları romantik parçaların duygusallığını, eğlenceli parçaların heyecanını hissettirir. Ne de olsa Ernie Watts’ın dediği gibi “Saksafon şarkı söyleyen insan sesidir.”
Hisleri yaşatmakta en başarılı enstrümanlardan olduğu gibi, çalması da zor bir enstrümandır. Tüm başarılı saksafon sanatçılarının yaşamış birer efsane olması da bu sebeptendir belki.
Bir dönemin en popüler türü olan cazın eskiye kıyasla etkisini kaybettiği aşikar. Oysa o efsanevi sanatçıların çoğu müziklerini icra etmeye devam etmekte.

Peggy Gilbert​

17 Ocak 1905’da Sioux City’de doğan Peggy Gilbert, Amerikan caz saksafon sanatçısı ve grup lideriydi. Müzisyen bir babaya sahip olmasının verdiği şans ve doğuştan gelen yeteneğiyle 7 yaşında piyano ve keman çalmaya başladı. İlerleyen yaşlarında caz müzik ile tanışıp saksafon öğrendi. Kendisini geliştirdikçe tiyatro salonlarında, radyo ve televizyon programlarında yer almaya başladı. 23 yaşına geldiğinde Hollywood’a taşındı, film ve şovlarda kendini gösterdi. Peggy Gilbert’ın akıllarda bıraktığı izin asıl sebebi, tamamı kızlardan oluşan müzik grupları kurmasıydı. Hatta zaman zaman kadın müzisyenlerin savunucusu olarak görüldü. Kurduğu grupların ismi sıkça değişirdi ama daima caz yaparlardı. 2. Dünya Savaşı'ndan sonra yaşanan zorlu süreçte başarı göstermeye devam etti. 1974 yılında, 69 yaşına geldiğinde tamamı kadınlardan oluşan son grubu The Dixie Belles’i kurdu. Grup güzel başarılara ve performanslara imza attı, albüm çıkardı. Peggy Gilbert 2007 yılında, 102 yaşında hayata veda etti.

Lester Young​

İngilizcede başkan anlamına gelen president kelimesinin kısaltması “Pres” lakabı ile de bilinen Lester Willis Young, tenor saksafon ve klarnet çalan bir cazcıydı. Kendine has çalış stiliyle saksafonda hipster jargonu olarak adlandırılan tarzı yarattı ve popülerleştirdi.
5 yaşından itibaren ailesi için para kazanmaya başladı. Bazen ayakkabı parlatır bazen gazete satardı. Lester Young da müzisyen bir aileden geliyordu. 10 yaşına geldiğinde birkaç enstrümanı temel düzeyde çalabiliyordu. Aile grubuna dahil olup karnaval ve turlara katıldı fakat babası ile yaşadığı zıtlıklar zaman zaman grubu terk etmesine sebep oluyordu. Ve zamanla başka gruplarda yer almaya ve açılmaya başladı. 18 yaşında ailesinin katılacağı turneye dahil olmak istemedi, sebebi de bazı bölgelerdeki ırkçılık problemiyle karşı karşıya kalmak istememesiydi. Bu şekilde aile grubundan tamamen ayrılmış oldu. Led Bronson tarafından yönetilen Bostanians grubunun üyesi oldu. 1932’de ise Walter Page tarafından yönetilen Blue Devils grubuna katıldı.

Candy Dulfer​

1969 yılında caz saksafon sanatçısı Hans Dulfer’ın kızı olarak dünyaya gelen Candy de 8 yaşında saksafona merak sardı. Felemenk sanatçı caz ve pop türlerini kendine yakın hissetti. 14 yaşına geldiğinde kendi grubu Funky Stuff’ı kurdu. İlk albümü Sexuality, Grammy ödülüne layık görüldü. Bir konserin ön hazırlığı için aldığı kısa müzik eğitimi dışında, Candy Dulfer bildiği her şeyi kendi kendine öğrendi. Ünlü isimlerle beraber sahne ve kayıtlar aldı. Pink Floyd grubuyla canlı performans sergiledi. Felemenk televizyon serisi “Candy Meets…” projesinde ünlü müzisyenlerle röportaj yaptı. 2013’te X Factor’ün beşinci sezonunda jüri oldu. 2010 yılında Free Wind saksafonlarının temsilcisi oldu.

Kenny G​

Kenneth Bruce Gorelick, sahne adıyla Kenny G, Amerikan bir caz saksafoncusudur. Çoğunlukla romantik parçalarıyla bilinir, The Moment adlı parçasını fark etmeden dinlemiş bile olabilirsiniz. Albümleri finansal başarılarıyla ünlüdür. Hatta 75 milyonun üstünde satışla dünya çapında en çok satan artistler listesindedir. Saksafon ile tanışması The Ed Sullivan Show’da bir performans izlemesiyle gerçekleşti. 10 yaşında da ilk saksafonunu alıp öğrenmeye başladı. Yeteneği Clive Davis tarafından keşfedilen Kenny G, Arista Records ile ilk solo albüm anlaşmasını yaptı. Pek çok projeye film müziği besteledi. Whitney Houston’ı beyaz perdeye taşıyan ilk film The Bodyguard başta olmak üzere, Dying Young, The Shadow, 34.Caddedeki Mucize filmlerine yaptığı bestelerle ödüller kazanmıştı. Ek olarak nefes çevirme tekniği ile mi bemol notasını 45 dakika ve 47 saniye tutmayı başarıp, saksafonda en uzun notayı çalan kişi olarak, 1997 Guinness Dünya Rekorlar Kitabı’na girmiştir.Yaklaşık 10 yıldır satışlarını gerçekleştirdiği kendine ait bir saksafon markası bile vardır.

Kaynaklar:
,