Akordeon Tarihçesi? Kim İcat Etti?
Ziyaretçiler için gizlenmiş link, görmek için lütfen üye olunuz.
Giriş yap veya üye ol.
tarihi; Çin tarih kitapları, M.Ö. 3000 yıllarında efsanevi “Sarı İmparator” Huang Ti döneminde ortaya çıkan müziğin doğuşuna kadar uzanmaktadır.Cheng aslında akordeonun ses üretiminin temeli olan serbest titreşimli kamış prensibini kullanan ilk bilinen enstrümanı yapmıştır. Anka kuşuna benzemek için şekillendirilen cheng, 13 ila 24 bambu boruya, rezonatör kutusu ve rüzgar odası olarak işlev gören küçük bir kabak ve bir ağızlığa sahipti. Serbest titreşimli kamış kullanan diğer enstrümanlar eski Mısır ve Yunanistan’da geliştirilmiş ve birçok inançta tasvir edilmiştir.
Reed Enstrüman Geliştirme
Yüzyıllarca kullanımdan sonra neredeyse hiç değişmeyen cheng, 1770 yılı boyunca Rusya’ya götürüldükten sonra Avrupalı müzisyenlerin ve zanaatkârların dikkatini çekti. Batı’da bu tasarımın önceki varyasyonları arasında, 12. ve 13. yüzyıllarda İngiltere’de yaygın olarak duyulan portatifti.Portatif küçük bir klavye, körük ve kamış borulardan oluşuyordu. Klavyesi vardı, bir veya iki set körük ve akordeon ve diğer açık kamış aletlerinin aksine, obua benzeri kamışlara sahipti. Bu enstrüman sonunda çok kolay ayar yapma eğilimi nedeniyle popülaritesini kaybetti. Fakat, 15. ve 18. yüzyıllar arasında madrigal şarkıcılarına eşlik etmek için sıklıkla kullanılmıştır.
Erken Öncüler
Viyana enstrüman yapımcısı Cyrillus Damian, ilk gerçek akordeonun yaratıcısıdır. Aslında, 1829 yılında icadı için kraliyet himayesi alan bu isimdeki bir enstrümanı patentleyen ilk kişi oldu.Damian’ın tasarımı bir oktav aralığında akor üreten iki ila dört bas tuşa sahipti. Ancak ilk gerçek akordeon, Christian Friedrich Buschmann (1775-1832) adlı bir Alman enstrüman yapımcısının, cihazın içinde serbest titreşimli sazlarla küçük bir taşınabilir klavyeye bazı genişleyen körükler eklemesiyle 1822’de ortaya çıktı. El-aeolini olarak adlandırdı,
Aslında 1800’lü yılların başında geliştirilen serbest titreşimli kamış aletinin birçok çeşidi bulunmaktaydı. Bazıları bugün hala oldukça iyi biliniyor.
Sir Charles Wheatstone (1802-1875) 1829’da akordeonu için İngiliz Patenti No. 5803 ile ödüllendirildi.
Krefeld, Almanya’dan Heinrich Band (1821-1860) 1840’da bandonyonu icat etti; parmak düğmelerine basarak oynanan bu kare şeklindeki enstrüman Arjantin tango bantları ile popülerdir.
Aynı yıl Alexandre Debain harmonisini Paris’te bitirdi. Bu borusuz alette (1930’larda elektrik organlarının ortaya çıkmasına kadar kiliselerde ve evlerde yaygın olarak kullanılıyordu), ayaklı körükler aracılığıyla saz bloklarına hava geçirilirdi. Bazı erken modellerde ikinci bir kişinin klavyenin arkasına takılan körüklerden cihaza hava pompalaması gerekiyordu.
İleri Enstrüman Geliştirme Dönemi
Bu arada, 1830’dan itibaren akordeonun gelişimi hızlanarak devam etti. Yine de o dönemin araçları ile bugünün araçları arasında bazı önemli farklılıklar vardı. Birincisi, erken akordeonlarda oyuncunun enstrümanı vücuda yakın tutmasına izin veren omuz kayışları yoktu.Eski modeller başparmak, küçük parmak ve bazen sağ elin dördüncü parmağını tiz klavyenin altına yerleştirerek çalınırdı ve sadece kalan iki veya üç parmağınızı tuşlara basmak için serbest bıraktı. Sol elin baş parmağı da sabitlemek için aletin altına yerleştirildi, sadece ikinci ve beşinci parmaklar çalmak için kullanılırdı.
Ek olarak, bugün var olan bandoneon (ve bu nedenle, mızıka) gibi erken akordeonlar, körüklerin basımı ve çekilmesi için farklı notlar üretti. Bu nedenle, körüğün açılmasıyla ilgili bu notu üretmek için C tuşuna basılırsa, körük kapatıldığında D notu duyulabilirdi. Bu enstrümanlar diyatonik olarak karakterize edilir ve notlarının perdesi, her yapımcı tarafından anahtarların ve sazların yerleştirilmesiyle belirlenmişti.
Aynı notu basında ve körüklerin çekilişinde üretilen kromatik akordeon, 1850’de Walter adında bir akordeoncu onun için özel olarak inşa edilmesini istediğinde devreye girdi. Onun modeli, ayrıca, 12 anahtar imzanın da yerleştirilebileceği şekilde akıllıca düzenlenmiş 12 bas düğmesi içeriyordu.
Bu dönemden ilginç bir gelişme, daha sonra ilk olarak 1877’de bir akordeon, iki keman ve bas gitar içeren bir dörtlü ile kullanılan Schrammel akordeonu olarak bilinen aletti.
Schrammel, körüklerin basma ve çekme işleminde, farklı notalar üreten 12 bas ile birlikte aynı notaları üreten üç sıra halinde 52 tiz düğmelere sahipti. Bu model Viyana toplantılarında sıklıkla kullanıldı ve bugün hala duyulabilir, ancak küçük notalar ve ustalaşmanın zorluğu nedeniyle popülerliği sınırlıdır.
Bu aşamada akordeonun taşınabilir bir organ türü olarak tasarlandığı açıktır. Boru organları elbette o zamana kadar son derece sofistike hale geldi, sekiz metreye kadar açık uçlu ahşap veya metal baca boruları için üretilen tonlar ve kendi serbest titreşimli saz seti ile bir pirinç plakada, saz durdurma devreye girdiğinde etkinleştirilir.
Bu kesin tasarım, modern akordeon tasarımının basitleştirilmiş bir versiyonunda uzun bir ahşap bloğa gömülü birkaç pirinç veya çelik sazla o dönemin akordeonlarına dahil edildi.
Modern Akordeon
Dolayısıyla, ilk piyano akordeonu veya bir piyano tarzı fildişi klavyeye sahip ilk akordeon 1863’te Viyana’da üretildiğinde, birçok sanatçı bunu sınırlı bir şekilde kitlesel olmaktan kurtulmanın bir yolu olarak gördü.Modern akordeonda olduğu gibi, bu tuşlar piyanodakilerden çok daha küçüktü ve daha hızlı çalmaya izin vermek için daha yuvarlaktı. Müzisyenlerden gelen tasarım istekleri, akordeon klavyenin şeklini ve görünümünü sonraki birkaç yıl içinde daha da geliştirdi.
Bu sanatçılardan biri olan Pietro Deiro, özel yapım piyano akordeonunu ABD’ye getirdi ve yirminci yüzyılın başlarında, önde gelen akordeon üreticileri üretimlerini artırmaya başladılar ve profesyonel oyuncuların baskısı sayesinde, enstrümanın genel standart büyüklüğüne, şekline ve 41 inçlik bir klavye için kararlaştırılan uzunluğa hayran kaldılar.
Şirket, endüstri hiyerarşisinde kendisi için sağlam bir yuva oluşturmayı başardı ve Matthias Hohner’ın (1833 – 1902), Henry Ford’un otomobil ve girişimci figürünün akordeon olduğu ve ürününü harika bir şekilde kullanılabilir hale getirdiği yaygın olarak kabul edildi.
Küresel Etki
Bugün akordeon gerçekten uluslararası bir olgudur. Amerikada eski diyebileceğimiz birkaç iyi akordeon üreticisi bulunmaktadır, ancak çıktıları Avrupa’daki muadillerine kıyasla küçüktür. Büyük çağdaş üreticiler Almanya, Fransa ve Rusya, bir düğme klavyesi ile akordeonun en iyi tasarımlarına ev sahipliği yapan ülkelerdir.Ancak açık ara en hacimli şirketler İtalya’dadır. Orada üretilen aletlerin yaklaşık yüzde 75’i dünya çapında ihraç edilmektedir.
Performans ve Son Besteciler
Tüm bu gelişmelerle birlikte, performans parametrelerinin son yıllarda da artması şaşırtıcı değildir. Sol el için izin verilen daha büyük özgürlük sayesinde, piyano, celeste, klavsen, harmonium için müzik, skoru not etmek zorunda kalmadan artık ücretsiz bas akordeonunda çalınabilir. Ve özellikle;- Çaykovski
- Berg
- Paul Creston
- Henry Cowell
- Walter Riegger
- Alan Hovhaness
- Tito Guidotti
- Lukas Foss
- James Nightingale
- William Schimmel
- Ole Schmidt
- Tjorborn Lundquist
- Hugo Hermann
- Richard Rodney
- Bennett Douglas Ward
- Wolfgang Jacobi
- Nicolas Tchaikin ve diğerleri.
soloing ve klarnet, saksafon ve caz ortamlarında flüt ile iyi uyum için idealdir. Caz dünyası Art Van Damme, Mat Matthews, Tommy Gumina, Leon Sash, Ernie Felice, Angelo di Pippo ve Jack Emblow gibi dikkate değer akordeoncuları görmüştür.
En Ünlü Akordeoncular
En Ünlü Akordeoncu Müzisyenler ve Akordeona Katkıları
En ünlü akordeoncu müzisyenler yalnızca bu enstrümana değil; aynı zamanda bu tarza da yön vermiştir. Global çapta bilinen bu isimler sayesinde akordeon ayrı bir yere taşınmıştır.19.yüzyıldan itibaren kullanılan akordeon günümüze dek farklı sanatçıların elinde yükselmiştir. Farklı tarzlara sahip ezgilerin oluşturduğu şarkıları dinlemek ise ayrı bir keyif vermektedir.
1822 yılında bulunduğu düşünülen akordeonun ilk geliştiricileri George Auric ve Jean Françaix olarak bilinmektedir. 1940’lı yıllarda akordeonu kullanarak geliştiren müzisyenler bu enstrüman üzerinden birçok besteye imza atmıştır.
Akordeon Nasıl Ses Çıkarır?
Akordeon farklı versiyonlara sahip müzik aletlerinden birisidir. Farklı müzik aletlerini bir araya toplamış görüntüsü nasıl ses çıkardığına dair soruları ortaya çıkarmaktadır.Omuzlara sabitlenen akordeon bir körük, klavye ve metal düdüklerden oluşmaktadır. Körük hareket ettirilerek içeride bir hava akımı oluşturulmaktadır. Enstrümanda yer alan metal düdüklerin titreşmesi akordeondan ses çıkmasını sağlamaktadır. Klavyede yer alan tuşlar sayesinde ise kulağa hoş gelen besteler türetilmektedir.
Ülkemizde akordeon çalma konusunda dünya çapında üne ulaşan isimlerden birisi Muammer Ketencoğlu olarak bilinmektedir. Batı Anadolu folklörü ve Balkan müziği üzerinde bilinen yetkin isimlerden birisidir. Dünya çapında bilinen en ünlü akordeoncu müzisyenler de şu biçimde sıralanabilmektedir;
En Ünlü Akordeoncu Müzisyenler: Lawrence Welk
Küresel çapta bilinen ünlü akordeon müzisyenlerinden olan Lawrence Welk, dört yaşından itibaren akordeona ilgi duymaya başlamıştır. Okul sonrası babasından akordeon dersleri alırken aynı zamanda çiftliklerinde de çalışmıştır.Gençlik yıllarında gezici orkestraya katılmış ve bu orkestra içerisinde ün kazanmıştır. Özellikle yaptığı akordeon düetleri ile öne çıkmaktadır.
Myron Floren
Güney Dakota’da yaşayan Myron Floren altı yaşındayken komşusunun akordeon çalışına hayran kalmıştır. Böylece bu müzik aletine olan ilgisi artmıştır.Üniversiteye gittiğinde bir müzik kursunda akordeon dersleri vermiştir. Bir yandan da diplomasını almış ve yerel etkinliklerde çalmıştır. Yerel orkestraya katıldıktan kısa bir süre sonra ise The Lawrence Show’da yıldızı parlamıştır. Müzik dünyasına kattığı orijinal polka besteleri ünlenmesinde etkili olmuştur.
Loreena McKennitt
Son albümünü 2018 yılında piyasaya süren Loreena McKennitt, Kanadalı bir müzisyen ve söz yazarıdır. Çok sayıda albümü olan müzisyen yılbaşı şarkıları ile de tanınmaktadır.En ünlü akordeoncu müzisyenler arasında yer alan McKennitt halk müziği etkisinde eser vermektedir. Bu eserleri ise İspanyol ve Arap temaları ile kullanılmaktadır. Öğrencilik yıllarında piyano ve dans ile de ilgilenen müzisyen albüm satışların ile de başarısını taçlandırmaktadır.
Türk ünlü akordeon sanatçıları:
Muammer Ketenioğlu , Celal Şahin ve Ciguli
