TÜRK DİLİ 1
II. ÜNİTE
DİL KÜLTÜR İLİŞKİSİ
KÜLTÜR NEDİR?
Kültür konusu antropologlar, toplumbilimciler, tarihçiler, halkbilimciler ve insani bilimlerin diğer disiplinlerine mensup olan araştırmacılar tarafından ele alınmış ve farklı yönleriyle tanımlanmıştır.
Kültür kavramının Türk Dil Kurumu’nun yayımladığı Türkçe Sözlükte altı ayrı anlamı verilmiştir. Bunlardan ilki ve en kapsamlı olanı şöyledir:
“Tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars, ekin”.
Farklı kaynaklarda aşağıdaki örneklerde olduğu gibi kültürün değişik biçimlerde tanımlarına da rastlamaktayız.
“Kültür, beşerin içtimai yoldan tevarüs ettiği maddi ve manevi her unsurdur”.
“Toplumun üyesi olarak insanoğlunun öğrendiği ya da kazandığı bilgi, sanat, gelenek-görenek vb. yetenek, beceri ve alışkanlıkları içine alan karmaşık bir bütün”.
“İnsan başarılarının tümü”.
“Bir topluluğu, bir cemiyeti, bir milleti millet yapan, onu diğer milletlerden farklı kılan hayat tezahürlerinin bütünü”.
“Bir milletin uzun bir tarih içerisinde ortaya koyduğu, geliştirdiği ve tecrübe ile sağlamlaştırıp kesinleştirdiği maddi ve manevi değerler bütünü”.
“İnsanın kendini kendi evinde duymasını sağlayacak bir dünya ortaya koyması”.
“Toplumların eğitim, teknoloji, siyaset, hukuk, iktisat, sanat ve dine ilişkin sorunlarını çözdükleri kendilerine özgü yola, o toplumun kültürü denir”.
Bu tanımlarda yer alan ortak özellikleri dikkate alarak diyebiliriz ki kültürel davranışlar, toplum tarafından üzerinde uzlaşı sağlanan davranışlar bütünüdür ve bu nedenle bu davranışlar bütünü, toplumlar için bir çeşit “ortak bilinç” de oluşturur. Fransız sosyolog Durkheim’e göre “ortak bilinç” bir toplumda “ortak” olanların temsilidir. Bir toplum için kültür, herkesin nefes alabildiği, konuşabildiği ve üretebildiği alan olduğuna göre bilgi, inanç ve ahlaktan ayrı düşünülemez.
Kültür, maddesi ve üslubu ile hayatın bütünüdür. Bir milletin ortak faaliyetlerinin ve iş yapma biçimlerinin tümünü ifade eden kültür; bir şeyleri algılama, değerlendirme ve davranışları yönlendirme açısından zihnî çaba ve bunun tarihî eylem alanına yansıma biçimidir. Öz bir deyişle kültür, bir milletin hayat tarzıdır ve maddi, manevi değerlerinin tümüdür.
Fransızca “cultura” kelimesinden gelen kültür kavramının algılanışı, dönemlere göre de farklılıklar göstermiştir. Örneğin, 19. yüzyılda Batılı sosyal Filozoflar ve tarihçiler, kültürü bir toplumun etik değerlerini oluşturan, onu diğer toplumlardan ayırt eden düşünce veya manevi değerler bütünü olarak görme eğilimindeydiler. 20. yüzyılda ise kültür kavramı, daha geniş kapsamlı olarak ele alınmaktadır. İngiliz antropolog Tylor, kültür kavramını “bilgiyi, sanatı, etiği, hukuku, gelenekleri ve bireylerin o toplumda edindiği alışkanlık ve yetileri içine alan bir bütünlük” olarak tanımlar. İngiliz tarihçi A. Toynbee kültürle uygarlık kavramlarını birbirinden ayırmış ve uygarlığı “bütün insanlığın, herkesi kapsayan tek bir ailenin üyeleri olarak, tam bir uyum hâlinde yaşayabilecekleri bir toplum durumunu yaratmak için girişilmiş bir çaba” şeklinde tanımlamıştır.
Amerikalı antropolog Edward Sapir, kültürün üç ayrı tanımından bahseder: Bunlardan ilki, etnologlar ve kültür tarihçileri tarafından da kabul gören, kültürün “bir insanın yaşamında miras edindiği, babadan oğula geçen maddi veya manevi unsurlar” olduğudur.
Sapir’e göre, kültür teriminin ikinci anlamı “bireysel gelişmede yetkin örnek olma” ile ilgilidir. Burada kastedilen kültürlü olma durumu, insanların eğitim ve yaşantılar sonucu, düşünce dünyalarında, estetik anlayışlarında, zevklerinde ve dünya görüşlerinde meydana gelen olumlu gelişmelerle de ifade edilebilir.
Sapir’in üzerinde durduğu üçüncü kültür tanımı ise sözü edilen bu iki tanımın kesiştiği bir anlama denk gelir. Buna göre kültür “Bir toplumun diğer unsurlara göre daha değerli görülen, daha belirgin, manevi anlamda daha önemli olan unsurlarıdır.” Bu kültür tanımı, maddi olandan çok manevi unsurları kucaklar ve bu nedenle, uygarlıkla ilgili unsurlar bu yaklaşımın dışında kalır. Sapir’in kendi kültür tanımı ise mensubiyet kavramıyla yakından ilgilidir ve millî kültür anlayışıyla örtüşür. Buna göre kültür, “Belirli bir grup insanı diğerlerinden farklı kılan, ayıran genel davranışlar ve yaşam tarzlarıdır ve o toplumun ürettiği uygarlığın belirgin, tipik göstergelerini de içine alır.” Aynı kültüre sahip olan insanlar, zaman içerisinde düşünce tarzlarında ve tepkilerinde benzerlikler gösterirler.
KÜLTÜRÜ OLUŞTURAN ÖĞELER
Kültür, bir toplumun kimliğini oluşturan, onu diğer toplumlardan farklı kılan maddi ve manevi öğelerin bütünü; o toplumu çevreleyen ve onun hayatını, düşünce yapısını, dünya görüşünü şekillendiren bütün gerçeklikler ve uygulamalar olduğuna göre kültürü oluşturan öğeler de oldukça çeşitlidir. Toplumların, geçmiş yaşamlarından ve tarihten günümüze...
II. ÜNİTE
DİL KÜLTÜR İLİŞKİSİ
KÜLTÜR NEDİR?
Kültür konusu antropologlar, toplumbilimciler, tarihçiler, halkbilimciler ve insani bilimlerin diğer disiplinlerine mensup olan araştırmacılar tarafından ele alınmış ve farklı yönleriyle tanımlanmıştır.
Kültür kavramının Türk Dil Kurumu’nun yayımladığı Türkçe Sözlükte altı ayrı anlamı verilmiştir. Bunlardan ilki ve en kapsamlı olanı şöyledir:
“Tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars, ekin”.
Farklı kaynaklarda aşağıdaki örneklerde olduğu gibi kültürün değişik biçimlerde tanımlarına da rastlamaktayız.
“Kültür, beşerin içtimai yoldan tevarüs ettiği maddi ve manevi her unsurdur”.
“Toplumun üyesi olarak insanoğlunun öğrendiği ya da kazandığı bilgi, sanat, gelenek-görenek vb. yetenek, beceri ve alışkanlıkları içine alan karmaşık bir bütün”.
“İnsan başarılarının tümü”.
“Bir topluluğu, bir cemiyeti, bir milleti millet yapan, onu diğer milletlerden farklı kılan hayat tezahürlerinin bütünü”.
“Bir milletin uzun bir tarih içerisinde ortaya koyduğu, geliştirdiği ve tecrübe ile sağlamlaştırıp kesinleştirdiği maddi ve manevi değerler bütünü”.
“İnsanın kendini kendi evinde duymasını sağlayacak bir dünya ortaya koyması”.
“Toplumların eğitim, teknoloji, siyaset, hukuk, iktisat, sanat ve dine ilişkin sorunlarını çözdükleri kendilerine özgü yola, o toplumun kültürü denir”.
Bu tanımlarda yer alan ortak özellikleri dikkate alarak diyebiliriz ki kültürel davranışlar, toplum tarafından üzerinde uzlaşı sağlanan davranışlar bütünüdür ve bu nedenle bu davranışlar bütünü, toplumlar için bir çeşit “ortak bilinç” de oluşturur. Fransız sosyolog Durkheim’e göre “ortak bilinç” bir toplumda “ortak” olanların temsilidir. Bir toplum için kültür, herkesin nefes alabildiği, konuşabildiği ve üretebildiği alan olduğuna göre bilgi, inanç ve ahlaktan ayrı düşünülemez.
Kültür, maddesi ve üslubu ile hayatın bütünüdür. Bir milletin ortak faaliyetlerinin ve iş yapma biçimlerinin tümünü ifade eden kültür; bir şeyleri algılama, değerlendirme ve davranışları yönlendirme açısından zihnî çaba ve bunun tarihî eylem alanına yansıma biçimidir. Öz bir deyişle kültür, bir milletin hayat tarzıdır ve maddi, manevi değerlerinin tümüdür.
Fransızca “cultura” kelimesinden gelen kültür kavramının algılanışı, dönemlere göre de farklılıklar göstermiştir. Örneğin, 19. yüzyılda Batılı sosyal Filozoflar ve tarihçiler, kültürü bir toplumun etik değerlerini oluşturan, onu diğer toplumlardan ayırt eden düşünce veya manevi değerler bütünü olarak görme eğilimindeydiler. 20. yüzyılda ise kültür kavramı, daha geniş kapsamlı olarak ele alınmaktadır. İngiliz antropolog Tylor, kültür kavramını “bilgiyi, sanatı, etiği, hukuku, gelenekleri ve bireylerin o toplumda edindiği alışkanlık ve yetileri içine alan bir bütünlük” olarak tanımlar. İngiliz tarihçi A. Toynbee kültürle uygarlık kavramlarını birbirinden ayırmış ve uygarlığı “bütün insanlığın, herkesi kapsayan tek bir ailenin üyeleri olarak, tam bir uyum hâlinde yaşayabilecekleri bir toplum durumunu yaratmak için girişilmiş bir çaba” şeklinde tanımlamıştır.
Amerikalı antropolog Edward Sapir, kültürün üç ayrı tanımından bahseder: Bunlardan ilki, etnologlar ve kültür tarihçileri tarafından da kabul gören, kültürün “bir insanın yaşamında miras edindiği, babadan oğula geçen maddi veya manevi unsurlar” olduğudur.
Sapir’e göre, kültür teriminin ikinci anlamı “bireysel gelişmede yetkin örnek olma” ile ilgilidir. Burada kastedilen kültürlü olma durumu, insanların eğitim ve yaşantılar sonucu, düşünce dünyalarında, estetik anlayışlarında, zevklerinde ve dünya görüşlerinde meydana gelen olumlu gelişmelerle de ifade edilebilir.
Sapir’in üzerinde durduğu üçüncü kültür tanımı ise sözü edilen bu iki tanımın kesiştiği bir anlama denk gelir. Buna göre kültür “Bir toplumun diğer unsurlara göre daha değerli görülen, daha belirgin, manevi anlamda daha önemli olan unsurlarıdır.” Bu kültür tanımı, maddi olandan çok manevi unsurları kucaklar ve bu nedenle, uygarlıkla ilgili unsurlar bu yaklaşımın dışında kalır. Sapir’in kendi kültür tanımı ise mensubiyet kavramıyla yakından ilgilidir ve millî kültür anlayışıyla örtüşür. Buna göre kültür, “Belirli bir grup insanı diğerlerinden farklı kılan, ayıran genel davranışlar ve yaşam tarzlarıdır ve o toplumun ürettiği uygarlığın belirgin, tipik göstergelerini de içine alır.” Aynı kültüre sahip olan insanlar, zaman içerisinde düşünce tarzlarında ve tepkilerinde benzerlikler gösterirler.
KÜLTÜRÜ OLUŞTURAN ÖĞELER
Kültür, bir toplumun kimliğini oluşturan, onu diğer toplumlardan farklı kılan maddi ve manevi öğelerin bütünü; o toplumu çevreleyen ve onun hayatını, düşünce yapısını, dünya görüşünü şekillendiren bütün gerçeklikler ve uygulamalar olduğuna göre kültürü oluşturan öğeler de oldukça çeşitlidir. Toplumların, geçmiş yaşamlarından ve tarihten günümüze...
Moderatör tarafında düzenlendi:
