Pertek'in içinde bulunduğu Fırat'ın kuzeyindeki bölgede, Cilalı Taş Devrinden itibaren yerleşim başlamıştır. MÖ 2. bine ait Hitit kayıtlarında, bölgenin İşuwa Krallığı hakimiyetinde olduğu görülmektedir. MÖ 1600'den itibaren Hitit saldırılarına maruz kalan bölge, MÖ 1350 gibi Hitit vassalı olan krallar tarafından yönetilmeye başlandı. Hititlerden sonra Asur egemenliğine giren bölge, Sophane adıyla anılmaya başlanmış ve MÖ 8. yüzyıl gibi Urartular'ın hakimiyetine girmiştir. Pertek kalesinin bu dönemde inşa edildiği değerlendirilmektedir. Urartular'ın yıkılması akabinde MÖ 6. yüzyılda Ahameniş İmparatorluğu bölgeyi ele geçirmiştir.
Ahamenişler döneminde bölge Ermenistan Satraplığı içerisinde yer almıştır. MÖ 331'de Makedon Kralı Büyük İskender'in Ahamenişleri ortadan kaldırmasıyla bölgede Makedonlar'a karşı gelen Pers soylusu olan I. Ariotres tarafından kurulan Kapadokyo Krallığı hakimiyeti başlamıştır. İskender'in ölümünden sonra bölgede Selevkoslar'a tabi krallıklar hüküm sürse de, Selevkoslar'ın Romalılar'a mağlup olmasından sonra MÖ 188'de yapılan Apamea Antlaşması sonrasındaki otorite boşluğu akabinde Ermeni satrapları bölgeyi bağımsız olarak yönetmeye başlamıştır. MÖ 1. yüzyıl başların Roma-Part mücadelesine sahne olan bölge MÖ 55 yılında kesin olarak Roma hakimiyetine katılmıştır. Roma'nın bölünmesiyle Bizans topraklarında kalan yerleşim, 6. ve 7. yüzyıllarda Bizans-Sasani savaşlarına sahne olmuş ve sık sık el değiştirmiştir. Sasaniler'in yıkılmasıyla Pertek'te, Emevi ve Abbasi hakimiyeti görülmüştür. Evliya Çelebi seyahatnamesinde Pertek Kalesinin Halid Bin Velid tarafından ele geçirildiği belirtilmiştir.
Pertek ve çevresinde yeniden Bizans egemenliği tesis edildiğinde Pertek kalesi ve yerleşimi Bizans kaynaklarında geçmemiştir. Bu durum yerleşim ve kalesinin önemli bir konuma sahip olmadığını düşündürmektedir. Bardas Skleros ve Bardas Fokas (genç) isyanı sonrasında yaşanan otorite boşluğu, bölgede karışıklık dönemini başlatmıştır. 1071 yılındaki Malazgirt Meydan Muharebesi sonrası Türk akınlarına maruz kalan bölgede Philaretos Brachamios adlı Bizans generali bir süre hakimiyet kursa da 1086/87 gibi Çubuk Bey tarafından ele geçirilmiş ve 1113'e kadar Çubukoğulları Beyliği egemenliğinde kalmıştır. Bu tarihten sonra Mengücekler'in egemenliğine gire Pertek, 1226'da Anadolu Selçuklularının topraklarına katılmıştır. 1243 yılındaki Kösedağ Muharebesi Pertek ve çevresi Moğol hakimiyetine girmiştir. 1340'da Eretna Beyliği, 1379'da Erzincan Beyliği ve sonrasında Timurlular döneminde yerel beyler hakimiyetindeki Pertek, 1433-35 arasında Akkoyunlarca ele geçirilmiştir. Akkoyunlular'ın yıkılmasının akabinde Nur Ali Halife tarafından Pertek yerleşimi Safeviler'in hakimiyetine katılmıştır. 1514 yılında gerçekleşen Çaldıran Muharebesi sonrasında Osmanlı-Safevi mücadelesine sahne olan Pertek, Ovacık Muharebesi akabinde Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Pertek Osmanlı idaresine geçince, Pertek'in de yer aldığı Çemişgezek sancağının yönetimi Pir Hüseyin Bey'e ölümüne kadar verilmiştir. 1518, 1530 ve 1541 tahrirlerinde Çemişgezek sancağının nahiyesi olan Pertek, 1541 yılı sonrasında müstakil sancak haline getirilerek Pir Hüseyin Beyin oğullarından Rüstem Bey ve onun nesline yurtluk-ocaklık olarak verilmiştir.
Diyarbekir Vilayeti'nin 3811 numaralı Ağustos 1691 tarihli Cizye Defteri'nde; Çaharsancak'ın Pertek kazasının merkezinde, yerleşik 38 ve sonradan gelen 24 olmak üzere 62 Gayrimüslüm erkek kaydedilmiştir. Aynı defterde, merkez ve bağlı 11 köy dahil olmak üzere o dönemki Pertek kazasının tümünde ise 314 Gayrimüslim kaydedilmiştir. Ocaklık statüsü kaldırıldıktan sonra kaza merkezi konumunda olan Pertek, 1888 tarihinde Hozat merkez olmak üzere kurulan Dersim sancağına bağlıdır. 1892 yılında ise yerleşim, Çarsancak kazasının nahiyesi konumundadır. Pertek ilk olarak 1907 yılında isyancı aşiretlerin saldırısıyla karşılamış, 1916 yılındaki Dersim ayaklanmaları sırasında isyancı aşiretlerce ele geçirilerek yağmalanmıştır. 1916'da Tunceli vilayeti kurulunca Tunceli'nin ilçesi durumuna gelen Pertek, 1937 yılında diğer ilçelerle birlikte Elazığ'dan yönetilmeye başlanmıştır. 1947'de Tunceli'nin tekrar il olarak teşekkülü ile birlikte Pertek de diğer ilçelerle birlikte Tunceli ilinin bir ilçesi durumuna gelmiştir.
kaynak: tr.wikipedia.org
Ahamenişler döneminde bölge Ermenistan Satraplığı içerisinde yer almıştır. MÖ 331'de Makedon Kralı Büyük İskender'in Ahamenişleri ortadan kaldırmasıyla bölgede Makedonlar'a karşı gelen Pers soylusu olan I. Ariotres tarafından kurulan Kapadokyo Krallığı hakimiyeti başlamıştır. İskender'in ölümünden sonra bölgede Selevkoslar'a tabi krallıklar hüküm sürse de, Selevkoslar'ın Romalılar'a mağlup olmasından sonra MÖ 188'de yapılan Apamea Antlaşması sonrasındaki otorite boşluğu akabinde Ermeni satrapları bölgeyi bağımsız olarak yönetmeye başlamıştır. MÖ 1. yüzyıl başların Roma-Part mücadelesine sahne olan bölge MÖ 55 yılında kesin olarak Roma hakimiyetine katılmıştır. Roma'nın bölünmesiyle Bizans topraklarında kalan yerleşim, 6. ve 7. yüzyıllarda Bizans-Sasani savaşlarına sahne olmuş ve sık sık el değiştirmiştir. Sasaniler'in yıkılmasıyla Pertek'te, Emevi ve Abbasi hakimiyeti görülmüştür. Evliya Çelebi seyahatnamesinde Pertek Kalesinin Halid Bin Velid tarafından ele geçirildiği belirtilmiştir.
Pertek ve çevresinde yeniden Bizans egemenliği tesis edildiğinde Pertek kalesi ve yerleşimi Bizans kaynaklarında geçmemiştir. Bu durum yerleşim ve kalesinin önemli bir konuma sahip olmadığını düşündürmektedir. Bardas Skleros ve Bardas Fokas (genç) isyanı sonrasında yaşanan otorite boşluğu, bölgede karışıklık dönemini başlatmıştır. 1071 yılındaki Malazgirt Meydan Muharebesi sonrası Türk akınlarına maruz kalan bölgede Philaretos Brachamios adlı Bizans generali bir süre hakimiyet kursa da 1086/87 gibi Çubuk Bey tarafından ele geçirilmiş ve 1113'e kadar Çubukoğulları Beyliği egemenliğinde kalmıştır. Bu tarihten sonra Mengücekler'in egemenliğine gire Pertek, 1226'da Anadolu Selçuklularının topraklarına katılmıştır. 1243 yılındaki Kösedağ Muharebesi Pertek ve çevresi Moğol hakimiyetine girmiştir. 1340'da Eretna Beyliği, 1379'da Erzincan Beyliği ve sonrasında Timurlular döneminde yerel beyler hakimiyetindeki Pertek, 1433-35 arasında Akkoyunlarca ele geçirilmiştir. Akkoyunlular'ın yıkılmasının akabinde Nur Ali Halife tarafından Pertek yerleşimi Safeviler'in hakimiyetine katılmıştır. 1514 yılında gerçekleşen Çaldıran Muharebesi sonrasında Osmanlı-Safevi mücadelesine sahne olan Pertek, Ovacık Muharebesi akabinde Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Pertek Osmanlı idaresine geçince, Pertek'in de yer aldığı Çemişgezek sancağının yönetimi Pir Hüseyin Bey'e ölümüne kadar verilmiştir. 1518, 1530 ve 1541 tahrirlerinde Çemişgezek sancağının nahiyesi olan Pertek, 1541 yılı sonrasında müstakil sancak haline getirilerek Pir Hüseyin Beyin oğullarından Rüstem Bey ve onun nesline yurtluk-ocaklık olarak verilmiştir.
Diyarbekir Vilayeti'nin 3811 numaralı Ağustos 1691 tarihli Cizye Defteri'nde; Çaharsancak'ın Pertek kazasının merkezinde, yerleşik 38 ve sonradan gelen 24 olmak üzere 62 Gayrimüslüm erkek kaydedilmiştir. Aynı defterde, merkez ve bağlı 11 köy dahil olmak üzere o dönemki Pertek kazasının tümünde ise 314 Gayrimüslim kaydedilmiştir. Ocaklık statüsü kaldırıldıktan sonra kaza merkezi konumunda olan Pertek, 1888 tarihinde Hozat merkez olmak üzere kurulan Dersim sancağına bağlıdır. 1892 yılında ise yerleşim, Çarsancak kazasının nahiyesi konumundadır. Pertek ilk olarak 1907 yılında isyancı aşiretlerin saldırısıyla karşılamış, 1916 yılındaki Dersim ayaklanmaları sırasında isyancı aşiretlerce ele geçirilerek yağmalanmıştır. 1916'da Tunceli vilayeti kurulunca Tunceli'nin ilçesi durumuna gelen Pertek, 1937 yılında diğer ilçelerle birlikte Elazığ'dan yönetilmeye başlanmıştır. 1947'de Tunceli'nin tekrar il olarak teşekkülü ile birlikte Pertek de diğer ilçelerle birlikte Tunceli ilinin bir ilçesi durumuna gelmiştir.
kaynak: tr.wikipedia.org