Forumcu
Forum Üyesi
- Katılım
- 23 Eyl 2022
- Mesajlar
- 1,217
- Puanları
- 36
ŞİİRBAZ SULTANLAR(6)-SULTAN ABDÜLAZİZ
Mustafa CEYLAN
**************
32. Osmanlı padişahı. II. Mahmut ve Pertevniyal Sultan'ın çocuğu, Abdülmecid'in kardeşidir. Abdülaziz 25 Haziran 1861 tarihinde kardeşinin ölümü üzerine, 31 yaşında iken tahta geçmiştir. Şairliği şüphelidir ama çeşitli kaynaklarda sanat adamı olduğu ve şiirle de meşgul olduğu yazılmıştır.
*
Güreş, cirit ve av sporlarına meraklı olan padişahın tahtta kaldığı sürece en çok üzerinde çalıştığı konu Osmanlı Donanması'nın modernizasyonu idi. Bu nedenle o dönemlerde Avrupa devletlerinden alınan kredilerin çoğu bu konuda harcandı.
Sayısı gün geçtikçe artan Osmanlı Ordusu'nun askerlerine yetecek dönemin son model top ve tüfeklerinin de sağlanması Abdülaziz döneminde gerçekleşmiştir.
Sultan Abdülaziz hükümdarlığı süresince sık sık ülke içi ve ülke dışı temaslarda bulunmuş geziler düzenlemiştir. Yavuz Sultan Selim'den sonra Mısır'ı ziyaret eden ilk ve tek Osmanlı Padişahı Abdülaziz'dir.
*
Eyâletlerin yanı sıra Abdülaziz Batı Avrupa'da ziyaretler yapan ilk ve tek padişahtır. 1867 yılında Paris'te açılan büyük bir sanat sergisine III. Napolyon'un daveti üzerine katılan Abdülaziz, sergiden sonra imparator ile temaslarda bulunmuş İngiltere, Belçika, Almanya, Avusturya-Macaristan gezilerinden sonra da geri dönmüştür. Ayrıca Richard Wagner'in Bayreuth operasına maddi yardımda bulunmuş ve davet edilmiştir.
Seyahatlerinde İngiltere kraliçesi Victoria, Belçika kralı II. Leopold, Prusya kralı I. Wilhelm, Avusturya-Macaristan imparatoru François-Josef ve Romanya Prensi I. Karol ile görüşmüştür.
*
Osmanlı'da Abdülaziz döneminde Batı'yla iyi ilişkiler kurulmasına özellikle dikkat edildi. Tanzimat Fermanı ile Osmanlı'nın girdiği Batılılaşma süreci bu dönemde de devam etti.
Ülke genelinde yeni vilâyetler ilân edildi ve İstanbul Üniversitesi Fransız Eğitim sistemi örnek alınarak tekrar düzenlendi.
Doğu Ekspres'in bir durağı olan Sirkeci Garı'nın temelleri Abdülaziz döneminde atılmıştır.
*
Abdülaziz'in 15 senelik hükümdarlığı boyunca yaptığı bazı yenilikler şunlardır;
-Yeni asker üniformaları hazırlandı.
-İlk kez posta pulu kullanıldı.
-Sahillere deniz fenerleri inşâ edildi.
-Osmanlı Bankası açıldı.
-Bugünkü Sayıştay ve Danıştay seviyesinde kurumlar oluşturuldu.
-Lise ve sanayi okulları açıldı.
-Orman, madencilik ve tıp okulları açıldı.
-İtfaiye teşkilâtı kuruldu.
Fransa, Avusturya ve İran yöneticileri İstanbul'a ziyaretlerde bulundu.
Döneminde yaşanan önemli olaylardan bir kısmı ise Rusya ve Avrupa devletleri'nin kışkırttığı Balkan isyanlarıdır. 1861-64 yılları arasındaki Karadağ İsyanı İkinci Karadağ Harekatı ile bastırılmasına rağmen, Karadağ sorunu büyümeye devam etti. 1861-66 yılları arasındaki Eflak-Boğdan olayları Birleşik Romanya'nın doğuşunu ve bağımsızlık mücadelesini hızlandırdı.
1862-67 yılları arasındaki Sırbistan olayları ise Türk askerlerinin Sırbistan'daki kalelerden çekilmesiyle sonuçlandı.
1866-68 arasındaki Girit Ayaklanması Girit Nizamnamesi ile çözümlenmeye çalışıldıysa da Girit'in kaybına giden olaylar dizisi başlamış oldu.
Hıdivlikle yönetilen Mısır'ın özerklik haklarının genişletilmesi bu eyaletin 1882'de kesinkes kaybına yolaçan Mısır'ın borç sorununun ortaya çıkmasına başlangıç teşkil etti.
Abdülaziz'in hükümdarlığının son yılları ise 1875-76 yılındaki Hersek İsyanı ile 1867'de başlayan ve 1876'da iyice yayılan Bulgar İsyanları ile mücadele ederek geçti. 30 Mayıs 1876 Darbesi ile tahttan indirildi. Gözaltında bulundurulduğu Feriye Saraylarında 4 Haziran 1876 günü bilekleri kesilmiş olarak ölü bulundu.
*
Kayıtlara göre;
“Şehzadeliğinde çok iyi bir musiki eğitimi almıştır. Şu dizeler onundur ve Muhayyer Devr-i Hindî makamında bestelemiştir :
"Bî-huzûram nâle-i murg-ı dil-i divâneden
Fark olunmaz cism-i bîmârum bozulmuş lâneden
Bunca derd ü mihnete katlandugum âyâ neden
Terk-i cân itsem de kurtulsam şu mihnethâneden"
(Ak, Coşkun; Şair Padişahlar, Başbakanlık Basımevi, 2001; Kültür Bak. Yayını, 35 )
*
Eşleri
*******
Dürr-i Nev Baş Kadın Efendi
Hayran-î-Dil İkinci Kadın Efendi
Eda-Dil İkinci Kadın Efendi
Neş’erek (Nesrin) Üçüncü Kadın Efendi
Gevheri Dördüncü Kadın Efendi
Yıldız (Gözde)
Gözdeler
********
Çeşmidil Hanımefendi: İlk Gözde
Erkek çocukları
************
Abdülmecit
Yusuf İzzettin Efendi :
“…şehzadelerin çocuk sahibi olmaması geleneğini yıkan Abdülaziz’dir. Veliahtlığı esnasında Yusuf izzettin Efendi doğmuş, saray dışında büyütülmüştü. Abdülmecit bunu haber almış fakat sesini çıkarmamıştır. Tahta çıktığı zaman Yusuf İzzettin’in oğlu olduğunu ilân etti. Tezakir II. Artık bundan sonra şehzadeler çoluk çocuk sahibi oldular. “-(Uluçay, M, Çağatay; a.g.e 162)
Mahmud Celaleddin Efendi
Mehmed Selim Efendi
Mehmed Seyfeddin Efendi
Mehmed Şevket Efendi
Kız çocukları
***********
Nazime Sultan
Esma Sultan
Emine Sultan
Saliha Sultan
Fatma Sultan
Münire Sultan