İlk realist roman denemesi niteliğinde olan Sergüzeşt de eserlerden biridir. Samipaşazade Sezai tarafından yazılan bu eser, anlatım tarzı ile de oldukça beğenilen efsane bir romandır. Kölelik ve cariyeliğe karşı bir eleştiri de gözler önüne seren bu hikaye, okuyanları da fazlasıyla etkilemeyi başarmıştır.
Kitabın Özeti
Henüz 9 yaşındayken insan tacirleri tarafından kaçırılarak getirilen Kafkas kökenli Dilber, önemli devlet adamı olan Mehmet Efendinin konağına satılır. Geldiği bu evde özellikle evin hanımı tarafından sürekli eziyet edilen Dilber bu evde çok mutsuzdur. Neyse ki görevi gereği Mehmet Efendinin tayininin çıkmasıyla Dilber bu evden kurtulur. Ancak bu sefer de farklı farklı evlere satılır.
Kendisini esir alan tüccarlar tarafından Asaf Paşaya satılması, Dilber için iyi günlerin başlangıcı olmuştur. İyi bir eğitim alır, Fransızca öğrenir. Paşanın resme meraklı oğlu Celal, onun resimlerini çizer. Sonunda aralarında bir sevgi oluşmaya başlar. Her ne kadar Asaf Paşa iyi niyetli bir adam olsa da bu aşka razı olmaz.
Dilber’i gizlice başka bir yere satar. Yolu bu sefer Mısır’da bir ağanın evine düşen Dilber, burada haremde olmayı kabul etmeyince çeşitli eziyetlere ve işkencelere maruz kalır. Korkunç günler geri gelmiştir. Yaşadığı eziyetler ve işkenceler sonucu artık bunalıma girmeye başlar. Bir gün Nil Nehri kıyısına gelerek kendisini serin sulara bırakır. Kavuşamadığı imkansız aşkının acısına ve çektiği eziyetlere kendi canına kıyarak son verir.
Konusu
Sergüzeşt romanı yazıldığı dönem açısından bakıldığında oldukça eskilere dayanır. Buna rağmen güne başarılı bir eleştiri getirir. Ana konusu kölelik ve cariyelik sistemine yönelik bir eleştiri olması nedeniyle de oldukça ses getirmiştir. Başarılı ve etkileyici bir dille anlatılan bu konu oldukça güzel işlenmiştir.
Karakterleri ve Sayfa Sayısı
Sergüzeşt kitabı toplam 141 sayfadan oluşur. Bazı kaynaklar roman yerine uzun hikaye olarak da değerlendirir. Temel karakterleri:
Dilber: Kafkas kökenli kimsesiz bir kızdır.
Mustafa Efendi: devlet adamıdır.
Celal: Asaf Paşanın oğludur.
Asaf Paşa: Paşa olan saygın bir kişidir.
Kitabın ana karakteri Dilber olsa da bu karakterler doğrultusunda olay örgüsü gelişmektedir. Köleliğin insanlarda yarattığı darbeyi ve hayatlarında neleri değiştirdiğini gözler önüne seren Sergüzeşt’te sınıf ayrılıklarının iyi ve kötü her insan için söz konusu olabileceğini de gösterir.
