Son yılların en sıcak dönemini yaşayan İspanya'da kuraklık nedeniyle suyu çekilen baraj gölünde, M.Ö. binlerce yıl öncesine ait İspanyol Stonehenge'i olarak adlandırılan kalıntılar yeniden gün yüzüne çıktı.
Son 30 yılın en sıcak dönemini yaşayan İspanya’da kuraklık nedeniyle baraj ve göletlerdeki su seviyesinin azalması pek çok insanın hayatını olumsuz etkilerken, bu durum arkeologları sevindirdi. Kuraklık nedeniyle suyu çekilen bir barajda, M.Ö. binlerce yıl öncesine ait İspanyol Stonehenge'i olarak adlandırılan kalıntılar yeniden gün yüzüne çıktı.
İspanya’nın Caceres eyaletindeki Valdecanas vadisinde suların çekilmesiyle Guadalperal'ın Dolmen'i olarak bilinen ancak İspanyol Stonehenge'i olarak adlandırılan M.Ö. 5000 bin yıl öncesine ait olduğu düşünülen düzinelerce megalitik taş çemberi yeniden gün yüzüne çıktı.
Kalıntıların ilk olarak 1926'da Alman arkeolog Hugo Obermaier tarafından keşfedildiği, ancak alanın 1963'te Francisco Franco'nun diktatörlüğü döneminde bir kırsal kalkınma projesinde sular altında kaldığı biliniyor.
Tarihi kalıntılar o tarihten bu yana sadece dört kez tamamen görülür hale geldi. Kalıntıların yeniden gün yüzüne çıkması arkeoloji dünyasında da heyecan yarattı.
Çemberi tekrar sular altında kalmadan önce incelemek için yarışan uzmanlardan biri olan Madrid'deki Complutense Üniversitesi'nden arkeolog Enrique Cedillo, "Bu bir sürpriz, ona erişebilmek için nadir bir fırsat" ifadelerini kullandı.
Yeniden gün yüzüne çıkan alandaki kalıntılara ilişkin tarih ve turizm dernekleri, Dolmen taşlarının bir müzeye veya başka bir araziye taşınmasını istiyor.
Bölgede tekne turları düzenleyen Ruben Argentas isimli bir işletmeci, "Dolmen ortaya çıkıyor ve Dolmen turizmi başlıyor" diye sevincini paylaşırken, bölgedeki çiftçilerse asıl sorunlarının kuraklık olduğunu belirterek, mahsüllerindeki verimin düştüğünden yakınıyor.
Jose Manuel Comendador adlı çiftçi, "Bahardan bu yana yeterince yağmur yağmadı. Hayvanlar için su yok ve onu taşımak zorundayız" diye konuştu. Bir diğeri Rufino Gine ise tatlı biber mahsulünün kuraklıktan olumsuz etklendiğini söyledi.
Dolmenler, Şanlıurfa'da 12 bin yıllık geçmişiyle "tarihin sıfır noktası" olarak nitelendirilen ve UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Göbeklitepe'ye de benzerliğiyle dikkat çekiyor.
Genellikle düz bir kayayı destekleyen dikey olarak düzenlenmiş taşlar olan Dolmenler, Batı Avrupa'da çok sayıda dağılmış olmasına rağmen, onları kimin inşa ettiği hakkında çok az şey biliniyor. Birçoğunun içinde veya yakınında bulunan insan kalıntıları nedeniyle, bunların mezar olduklarına dair genel bir inanış da var.
Şanlıurfa'da kent merkezine 18 kilometre uzaklıktaki Örencik Mahallesi yakınlarında 1995 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünden alınan izinle Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Şanlıurfa Müzesi tarafından Prof. Dr. Klaus Schmidt başkanlığındaki kazılarda Neolitik döneme ait, boyları 3 ila 6 metre, ağırlıkları da 40 ila 60 ton olan, yabani hayvan figürlü "T" biçimli dikili taşlar bulunmuştu.
Her geçen yıl ünü duyulan Göbeklitepe, 2011 yılında UNESCO "Dünya Miras Geçici Listesi"ne alındı, 1 Temmuz 2018'de ise Bahreyn'de düzenlenen 42'nci Dünya Miras Komitesi Toplantısı'nda UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edildi.
