Duha Koca Oğlu Deli Dumrul, kısaca Deli Dumrul, Deli Dumrul isminde bir er vardır. Deli Dumrul kuru bir çayın üstüne köprü yaptırmıştır. Geçeninden 30 akçe geçmeyeninden döve döve 40 akçe alırdı.Bir gün köprüsünün yayına bir bölük oba yerleşir. Bu obada bir yiğit ölür ve feryatlar üzerine Deli Dumrul atıyla oraya gelir. Feryatların nedenini sorar bir yiğidin öldüğünü öğrenir. Azrail’e kızar ona meydan okur. Onunla dövüşmek için Allah’a yalvarır. Sonra evine döner.
Deli Dumrul bır toy düzenler ve bu toyda Azrail gelir. Deli Dumrul ilk basta yalvarır. Azrail Allah’a yalvarmasını söyler. Deli Dumrul Allah’a yalvarır ve Allah Deli Dumrul’a kendi canı yerine can bulmasını söyler. Deli Dumrul annesine ve babasına gider ama onlar canlarını vermezler. Can bulamadığı için karısına gider. Karısı da onsuz bu hayatın hiç bir önemi olmadığını söyler ve kendi canını vermeye razı olur. Deli Dumrul Allah’a yalvarır ya ikimizin canını al ya da ikimizi de bağışla diye. Bunun üzerine Allah onları bağışlar, 140 yıl ömür verir ve annesinin, babasının canını alması için Azrail’e emir verir. Deli Dumrul ve eşi 140 yıl ömür sürerler.
“Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Destanı” Dede Korkut Kitabı yazarının vermek istediği mesajları en açık ve yalın bir şekilde yansıtan, kitabın ideolojik yönünü en iyi şekilde sunan bir anlatmadır. Tabii ki bu anlatmada konu edilen karakterler de bu ideolojiyi en uygun yansıtacak şekilde yaratılmıştır. Anlatmada ismi verilmemesine rağmen, Deli Dumrul’un hanımı, yaptıklarıyla çok özel bir eş özelliği kazanmıştır. Bu eş, Azrail’e karşı gelmenin cezası olarak canını kaybedecek olan kocası için canını vermeye razı olan tek kişi olarak anlatılır. Fakat, bu kadının, kocası için canını vermeyi kabul etmesi tek başına bir şey ifade etmez. Onun hareketi ancak, Deli Dumrul’un kendi hayatının bağışlanması için canının yerine can bulmak zorunda kalması ve kendisi için canını feda eder düşüncesiyle önce babasına ve annesine gidip onlardan kendi yerine can vermelerini istemesi, onların bu teklifi reddetmeleri ve sonuçta çaresiz kalan Deli Dumrul’un, eşinden can istemeyi bile düşünmeden, sadece onunla vedalaşmak amacıyla eşine gidip içinde bulunduğu durumu anlatması ve eşinin de Dumrul’un yerine canını feda etmek istemesiyle anlam kazanır. Anlatma, Dumrul ve eşine Tanrı tarafından uzun ömür verilmesi, diğer taraftan baba ve annenin canlarının alınmasıyla son bulur.
Dikkat edilirse, burada üzerinde durulan ilk husus Tanrı’nın birliği ve kudretidir. İkinci önemli nokta ise, Tanrı’nın sevenlere ve fedakarlık yapanlara karşı sevgisi ve cömertliğidir. Dumrul’un eşi karakteri etrafına örülmüş olan fedakarlık fikri, aile bütünlüğü ve bunun sonucunda elde edilen mükafat mesajı, bu karakteri ideal eş tipi haline getirmektedir. Burada yeni evli çiftlerin sıkıntılarından en çok sözü edilen, evlenen çiftler arasında karşı tarafın anne ve babasına karşı hareketlerden dolayı ortaya çıkan problem söz konusu edilir. Başka bir ifadeyle, genç çiftin kendilerinin de bir aile oluşturdukları, anne ve babanın artık onların kendilerine ait bir hayatı olduğunu kabul etmeleri ve bu çiftin birbirleri için gerektiğinde anne ve babadan önce fedakarlıkta bulunmaları gerektiği vurgulanmıştır. Türk ailesinde kadının yer ve önemini vurgulayan en güzel örneklerinden birisini teşkil eden Deli Dumrul’un hanımı, ideal eş olarak günümüzde de örnek alınabilecek bir tiptir.
Dede Korkut Kitabı’nda ideal eş ve anne tipinin en belirgin şekilde Dirse Han’ın Hanımı, Burla Hatun ve Deli Dumrul’un eşi karakterleri tarafından yansıtıldığı görülür. Bu üç karakter, gerektiğinde kocalarına akıl veren, ailenin ayakta durması ve devamlılığı için kocalarından daha fazla mücadele eden eş ve anne tiplerdir. Bu tipler anne olarak çocuklarını koruyan, onların geleceğini düşünen, onların yaşamaları ve başarılı olmaları için çocuklarına kocaları kadar yardım eden karakterlerdir. Bu tipler soylu olmakla birlikte, sarayda veya çadırda oturup bekleyen tipler değildir. Yani pasif değil, aktiftirler. Türk aile yapısı içinde kadının önemini açıkça vurgulayan bu eş ve anne tipler kadının aile için kocası kadar önemli olduğunu vurgulayan dışa dönük tiplerdir. Bu bakımdan genel olarak bunları “Alp Tipi”ne uygun kadın tipler olarak adlandırabiliriz.
Kitapta özellikleri çok dar bir şekilde annelik veya eşlik olarak belirlenmiş diğer kadın karakterler ise şunlardır:
I. 1. Bay Böri’nin Eşi ve Bamsı Beyrek’in Annesi
Bay Böri’nin eşi ve Bamsı Beyrek’in annesi olarak tanıtılan bu karakterle anlatmanın sonlarında karşılaşırız. Oğlu için acı çeken ve üzülen bir anne olarak bu karakter de diğer iki anneden çok farklı olmamakla birlikte, olaylara katılımı bakımından diğer karakterler gibi oldukça siliktir.
I.2. Deli Dumrul’un Annesi
Yukarıda sözünü ettiğimiz Deli Dumrui’un eşinin karakteriyle anlatmada tezat oluşturan bu anne, oğlu için canını vermeyi kabul etmeyen bir annedir. Burada şunu hemen belirtmek gerekir ki, çocuğu için fedakarlık yapmayacak anne ve baba yoktur. Ancak, kitaptaki diğer annelerin tersine ve özellikle de Deli Dumrul’un eşi karakterine tezat oluşturmak amacıyla böyle tasvir edildiğini düşündüğümüz bu anne, diğer anne ve eşlerin değerinin daha iyi anlaşılmasını da sağlamaktadır. Dede Korkut Kitabı’nda çocuğu ve çocukları için fedakarlık yapmaya razı olmayan tek anne tipi budur ve dolayısıyla Tanrı tarafından canı alınmak suretiyle cezalandırılır.
Duha koca Oğlu Deli Dumrul
OĞUZ BOZU İÇİNDE DUHA KOCA OĞLU DELİ DUMRUL ADINDA BİR YİĞİT VARDI. BAKANLARIN YÜREĞİNE KORKU SALARDI. BİLEKLERİ KALIN PAZULARI GÜÇLÜ İDİ. NARA SAVURDUĞU ZAMAN ETRAFINDAKİLER KAÇACAK DELİK ARARLARDI. DELİ DUMRUL ZAMAN ZAMAN OLMADIK İŞLER YAPARDI.
DELİ DUMRUL BİR KURU ÇAY ÜZERİNE BİR KÖPRÜ YAPTIRMIŞTI. GECE GÜNDÜZ BU KÖPRÜYÜ BEKLER, KİM KÖPRÜDEN GEÇERSE ONDAN ÜÇ AKÇE PARA ALIR, KÖPRÜDEN GEÇMEYİP DE YANINDAN DOLAŞMAK İSTEYENLERİ YAKALAR, DÖVE DÖVE ON AKÇE ALIRDI.BUNU NEDEN YAPTIĞINI KENDİNE SORUNCA:
- YERYÜZÜNDE BENDEN DELİ BENDEN GÜÇLÜ BİR ADAM VARMIDIR? VARSA ÇIKSIN BENİMLE SAVAŞSIN, BAKALIM KİM KİMİ YENECEK? BENİM ERLİĞİMİ BAHADIRLIĞIMI KAHRAMANLIĞIMI YİĞİTLİĞİMİ DUYMAYAN KALMASIN. ÜNÜM HERTARAFA YAYILSIN! DERDİ
MEĞER BİRGÜN DELİ DUMRUL’UN KÖPRÜSÜNÜN YAKININDA BİR OBA KONMUŞTU. BU OBADA BİR GÜZEL YİĞİT HASTA DÜŞTÜ, ALLAH’IN EMRİYLE DE ÖLDÜ.OBANIN İÇİNDE KİMİ OĞUL DİYE KİMİ DE KARDEŞ DİYE AĞLADI. O YİĞİT İÇİN BÜYÜK YAS OLDU, FERYAT OLDU.
DELİ DUMRUL SESLERE ŞAŞIRDI HEMEN ATINI SÜRÜP OBAYA GELDİ.
- BRE AZRAİL DEDİĞİNİZ KİMDİR, NASIL BİR YİĞİTTİR? NEREDEN GELİR NEREYE GİDER? ADAMIN CANINI NASIL ALIR? YÜCE ALLAH’IM BİRLİĞİN VARLIĞIN HAKKI İÇİN AZRAİL’İ BENİM GÖZÜME GÖSTER, SAVAŞAYIM, ÇEKİŞEYİM, DÖĞÜŞEYİM… GÜZEL YİĞİDİN CANINI KURTARAYIM, BİR DAHA GÜZEL YİĞİDİN CANINI ALMASIN. DEDİ
ORADA BULUNANLAR BU SÖZLERDEN HOŞLANMADILAR AMA SESLERİNİ DE ÇIKARMADILAR.
DELİ DUMRUL SONRA EVİNE DÖNDÜ. ALLAH TEALANIN DA BU SÖZLER HOŞUNA GİTMEDİ.
‘’ BAK ŞU KENDİNİ BİLMEZE!BENİM BİRLİĞİMİ TANIMIYOR, BİRLİĞİME ŞÜKÜR KILMIYOR DA BENİM ULU DERGAHIMDA GEZİP BENLİK TASLIYOR’’ DEDİ. AZRAİLE BUYURDU:
‘’ YA AZRAİL! VAR O DELİYE BİR GÖRÜN. BENZİNİ SARART, CANINI HIRILDAT AL’’ DEDİ.
DELİ DUMRUL KIRK YİĞİDİ İLE YİYİP İÇİP OTURURKEN ANSIZIN AZRAİL ÇIKAGELDİ. AZRAİL’İ NE NÖBETCİ GÖRDÜ, NE KAPICI. KENDİSİNİ BİR TEK DELİ DUMRUL GÖRMÜŞTÜ. BİR ANDA GÖRÜR GÖZÜ GÖRMEZ OLDU, ELLERİ TUTMAZ OLDU DÜNYA ALEM DUMRUL’UN GÖZÜNE KARANLIK OLDU SOLUĞU KESİLMİŞ HALDE ŞÖYLE SESLENDİ:
- BRE NE HEYBETLİ KOCASIN!
KAPICILAR SENİ GÖRMEDİ
NÖBETCİLER SENİ DUYMADI
TUTAR ELİM TUTMAZ OLDU
ELLERİM TİTREDİ, LOKMAM YERE DÜŞTÜ
AĞZIMIN İÇİ BUZ GİBİ OLDU
KEMİKLERİM TUZ GİBİ OLDU
BRE SAKALCIĞI AKÇA İHTİYAR
GÖZCEĞİZİ FERSİZ İHTİYAR
BRE NE HEYBETLİ İHTİYARSIN, SÖYLE BANA!
KAZAM BELAM DOKUNUR BUGÜN SANA, DEDİ.
BÖYLE DEYİNCE AZRAİLHİDDETLENDİ
- BRE DELİ BUDALA!
GÖZÜMÜN FERSİZ OLDUĞUNU BEĞENMİYORSUN,
GÖZÜ GÜZEL KIZLARIN, GELİNLERİN CANINI ÇOK ALMIŞIM
SAKALIMIN AĞARDIĞINI BEĞENMİYORSUN ,
AK SAKALLI KARA SAKALLI YİĞİTLERİN CANINI ÇOK ALMIŞIM
SAKALIMIN AĞARMASININ MANASI BUDUR. BRE DELİ, ÖVÜNÜYORDUN. ‘’ AL KANATLI AZRAİL BENİM ELİME GEÇSE, ÖLDÜREYDİM: GÜZEL YİĞİDİN CANINI ONUN ELİNDEN KURTARAYDIM, DİYORDUN. İŞTE ŞİMDİ GELDİM Kİ SENİN CANINI ALAYIM.VERİR MİSİN, VERMEZ MİSİN? YOKSA BENİMLE SAVAŞIRMISIN? SÖYLE BANA! DEDİ
DELİ DUMRUL BONCUK BONCUK TERLEMİŞTİ:
- YİĞİTLERİM, AZRAİL’İN GÖZÜNÜ ÖYLE KORKUTTUM Kİ GENİŞ KAPIYI BIRAKTI DAR BACADAN KAÇTI. MADEM BENİM ELİMDEN GÜCERCİN OLUP UÇTU GİTTİ. BENİM ELİMDEN KURTULMAK ÖYLE KOLAYMI? DEN DE ONU DOĞAN KUŞUMA YAKALATIRIM, DEDİ
KALKTI ATINA BİNDİ, DOĞANINI ELİNE ALDI AZRAİL’İN PEŞİNE DÜŞTÜ. DELİ DUMRUL DOĞANINA BİR İKİ GÜVERCİN AVLATTI. EVİNE DÖNERKEN AZRAİL, BİNDİĞİ ATIN GÖZÜNE GÖRÜNDÜ, AT ÜRKTÜ. DELİ DUMRUL’U KALDIRIP YERE VURDU. DUMRUL’ UN AKLI BAŞINDAN GİTTİ, BUNALDI. AZRAİL, AK GÖĞSÜNÜN ÜZERİNE BASIP KONDU. DEMİN MIRILDANIYORDU, ŞİMDİ HIRILDANMAYA BAŞLADI:
- BRE AZRAİL AMAN!
ALLAH’IN BİRLİĞİNE YOKTUR GÜMAN ( ŞÜPHE )
BEN SENİ BÖYLE BİLMEZDİM
GİZLİCE CAN ALDIĞINI DUYMAZDIM
BİZİM TEPESİ BÜYÜK DAĞLARIMIZ OLUR
O DAĞLARIMIZDA BAĞLARIMIZ OLUR
O BAĞLARIN KARA SALKIMLI ÜZÜMÜ OLUR
O ÜZÜMÜ SIKARLAR AL ŞARABI OLUR
O ŞARAPTAN İÇENLER SARHOŞ OLUR
ŞARAPLIYDIM DUYMADIM
NE SÖYLEDİM BİLMEDİM
BEYLİKTEN USANMADIM
YİĞİTLİĞE DOYMADIM
CANIMI ALMA AZRAİL, MEDET!
AZRAİL:
NİCE CAHİLLER SENİ GÖKTE ARAR, YERDE İSTER,
HALBUKİ SEN İNANANLARIN GÖNLÜNDESİN
DAİM DURAN GÜÇLÜ RABBİM!
ÖLÜMSÜZ BAĞIŞLAYICI RABBİM!
BENİM CANIMI ALACAKSAN SEN AL
AZRAİL’E ALMAYA BIRAKMA, DEDİ. DUMRUL’UN BU ŞEKİLDE YALVARMASI ALLAH’A HOŞ GELDİ. AZRAİL’E ŞÖYLE BUYURDU:
-‘’ KULUM DUMRUL MADEM BENİM BİRLİĞİMİ BİLDİ, BANA ŞÜKÜRLER KILDI. YA AZRAİL, DELİ DUMRUL CANI YERİNE CAN BULSUN, ONUN CANI KURTULSUN.’’
AZRAİL:
- BRE DELİ DUMRUL, CANABI HAKK SENİ BAĞIŞLADI. ANCAK CANINI KURTARMAK İSTİYORSA, YERİNE CAN BULSUN, DİYE EMRETTİ
DELİ DUMRUL:
KÜFÜR SÖZ SÖYLEDİM
ALLAH TEALA’YA HOŞ GELMEDİ
GÖK ÜZERİNDE AL KANATLI AZRAİL’E BUYURDU,
AZRAİL UÇUP GELDİ
BENİM AKÇA GÖĞSÜME BASIP KONDU,
HIRILDATIP TATLI CANIMI ALMAK İSTEDİ.
BABA SENDEN CAN DİLERİM VERİRMİSİN?
YOKSA OĞUL OĞUL DİYE AĞLARMISIN?
BABASI YAŞLIYDI FAKAT DÜNYADAN VAZGEÇME DE KOLAY DEĞİLDİ.
- OĞUL OĞUL, AY OĞUL
CANIMIN PARÇASI OĞUL
DOĞDUĞUNDA DOKUZ DEVE KESTİGİM ASLAN OĞUL
GÜZEL KIZIMIN ,GELİNİMİN ÇİÇEĞİ OĞUL
KARŞI YATAN KOCA DAĞIM GEREK İSE
SÖYLE GELSİN AZRAİL’İN YAYLASI OLSUN
SOĞUK SOĞUK PINARLARIM GEREK İSE
SÖYLE GELSİN ONA İÇME OLSUN
TAVLA TAVLA KOÇ ATLARIM GEREK İSE
SÖYLE GELSİN ONA BİNEK OLSUN
KATAR KATAR DEVERİM GEREK İSE
ONA YÜKLET OLSUN
AĞILLARDA AKÇA KOYUN GEREK İSE
SÖYLE KESELİM ONA ZİYAFET OLSUN
ALTIN, GÜMÜŞ, PARA GEREK İSE
VERELİM ONA HARÇLIK OLSUN
DÜNYA ŞİRİN, CAN TATLI
KIYAMAM OĞUL BUNU BİL.
BENDEN AZİZ, BENDEN SEVGİLİ ANANDIR.
OĞUL ONA GİT YALVAR
DELİ DUMRUL BABASINDAN YÜZ BULAMAYINCA ANASININ YANINA GİTTİ, DERDİNİ AÇTI:
- ANA ANA, CANIM ANA!
BİLİRMİSİN NELER OLDU?
GÖKYÜZÜNDEN AL KANATLI AZRAİL UÇUP GELDİ
BENİM AKÇA GÖĞSÜME BASIP KONDU
HIRILDATIP CANIMI ALMAK İSTEDİ
YALVARDIM, YÜCE ALLAH’A SIĞINDIM
BENİ BAĞIŞLADI, LAKİN CANIMA KARŞILIK
CAN BULMAM GEREK, MEDET
BABAMDAN CAN DİLEDİM AMA VERMEDİ
SENDEN CAN DİLERİM ANA,
BİLİRİM VERMESİ ZORDUR,
ANA YÜREĞİ YAVRUSUNA KIYAMAZ,
CANINI BANA VERİRMİSİN?
YOKSA OĞUL, DELİ DUMRUL DİYE AĞLARMISIN?
ACI TIRNAK AK YÜZÜNE ÇALARMISIN
UZUN KARA SAÇLARINI YOLARMISIN ANA?
ANASININ GÖZLERİ YAŞARDI NE DİYECEĞİNİ BİLEMEDİ. OĞLUNA SESLENDİ:
- DOKUZ AY KARNIMDA TAŞIDIĞIM OĞUL
ON AY DEYİNCE DÜNYA YÜZÜNE GETİRDİĞİM OĞUL
DOLAMA BEŞİKLERDE BELEDİGİM OĞUL
KALELERDE, HİSARLARDA TUTULAYDIN OĞUL
DİNİ BOZUK KAFİR ELİNE ESİR OLAYDIN OĞUL
ALTIN, AKÇE GÜCÜYLE VARIP SENİ KURTARIRDIM OĞUL
YAMAN YERE VARMIŞSIN, VARAMAM
DÜNYA ŞİRİN, CAN TATLI
CANIMA KIYAMAM OĞUL BÖYLE BİL
ANASI DA CANINI VERMEDİ, DUMRUL’UN BÜTÜN ÜMİDİ KAYBOLDU. AZRAİL DUMRUL’UN CANINI ALMAYA GELDİ. DELİ DUMRUL:
- BİLİYORMUSUN NELER OLDU?
GÖKYÜZÜNDEN AL KANATLI AZRAİL UÇUP GELDİ
BENİM AKÇA GÖĞSÜME BASIP KONDU
TATLI CANIMI ALMAK İSTEDİ
BABAMA VARDIM, CAN VERMEDİ
ANAMA VARDIM, CAN VERMEDİ
DÜNYA ŞİRİN, CAN TATLI DEDİLER
ŞİMDİ;
YÜKSEK YÜKSEK KOCA DAĞLARIM SANA YAYLAK OLSUN
SOĞUK SOĞUK SULARIM SANA İÇİT OLSUN
PENCERESİ ALTIN OTAĞIM SANA GÖLGE OLSUN
TAVLA TAVLA KOÇ ATLARIM SANA BİNİT OLSUN
KATAR KATAR DEVELERİM SANA YÜKLET OLSUN
AĞILLARDA AKÇA KOYUNUM SANA SANA ŞÖLEN OLSUN
GÖZÜN KİMİ TUTARSA, GÖNLÜN KİMİ SEVERSE
SEN ONA VAR, İKİ OĞLANCIĞI ÖKSÜZ KOYMA
DEDİ VE AĞLADI. KARISI BU SÖZŞERİ İŞİTİNCE DAYANAMADI, GÖZLERİNDEN KANLI YAŞLAR BOŞANDI. DUMRUL’UN ELLERİNE SARILDI, KALBİNİN DERİNLERİKTEN GELEN SAMİMİ DUYGULARIYLA KOCASINA SESLENDİ:
- NE DERSİN, NE SÖYLERSİN?
GÖZ AÇIP GÖRDÜĞÜM
GÖNÜL VERİP SEVDİĞİM
KOÇ YİĞİDİM, ŞAH YİĞİDİM
KARŞI YATAN KOCA DAĞLARI
SENDEN SONRA BEN NEYLEYİM?
YAYLAR OLSAM BENİM MEZARIM OLSUM
SOĞUK SOĞUK SULARINI
İÇER OLSAM BENİM KANIM OLSUN
ALTIN AKÇANI HARCAR OLSAM
BENİM KEFENİM OLSUN
TAVLA TAVLA CİNS ATLARIN
BİNER OLSAM BENİM TABUTUM OLSUN
SENDEN SONRA BİR YİĞİDİ
SEVİP VARSAM
ALACA YILAN OLUP BENİ SOKSUN
SENİN O KORKAK ANAN BABAN,
BİR CANDA NE VARDKİ SANA KIYAMAMIŞLAR
YER TANIK OLSUN, GÖK TANIK OLSUN
YÜCE ALLAH TANIK OLSUN
BENİM CANIM SENİN CANINA KURBAN OLSUN
DEDİ. BUNUN ÜZERİNE AZRAİL, KADININ CANINI ALMAYA GELDİ. DELİ DUMRUL EŞİNE KIYAMADI. YÜCE ALLAH’A YALVARDI:
- YÜCELERDEN YÜCESİN
KİMSE BİLMEZ NİCESİN
GÜZEL MEVLA!
ÇOK CAHİLLER SENİ
GÖKTE ARAR, YERDE İSTER
SEN İSE İNANANLARIN GÖNLÜNDESİN.
DAİM DURAN YÜCE ALLAH!
BAKİ KALAN, BAĞIŞLAYICI ALLAH!
ULU YOLLAR ÜZERİNE
AŞ EVLERİ YAPAYIM SENİN İÇİN
AÇ GÖRSEM DOYURAYIM SENİN İÇİN
ÇIPLAK GÖRSEM GİYDİREYİM SENİN İÇİN
ALIRSAN, İKİMİZİN CANINI BERABER AL
BAĞIŞLARSAN İKİMİZİN CANINI BİRLİKTE BAĞIŞLA
KEREMİ, BAĞIŞLAMASI BAĞIŞLAMASI ÇOK YÜCE ALLAH!
DEDİ. HAK TEALA’YA DUMRUL’UN BU İÇTEN YAKARMASI HOŞ GELDİ. AZRAİL’E BUYURDU:
- ‘’ DUMRUL’UN BABASININ, ANASININ CANINI AL. KARISI İLE KENDİSİNE YÜZ KIRK YIL ÖMÜR VERDİM’’
AZRAİL, BABASININ ANASININ DERHAL CANINI ALDI. DEDİ DUMRUL YÜZKIRK YIL DAHA EŞİ İLE BİRLİKTE MUTLU, GÜZEL BİR ÖMÜR GEÇİRDİ. YAPTIKLARINDAN VE SÖYLEDİKLERİNDEN İBRET ALIP, HAYATINI YENİDEN DÜZENE KOYDU.
DEDEM KORKUT GELDİ, BOY BOYLADI SOY SOYLADI. ‘’BU DESTAN DELİ DUMRUL DESTANI OLSUN, BENDEN SONRA GELEN ALP OZANLAR SÖYLESİN, ALNI AÇIK ERENLER DİNLESİN’’ DEDİ.
Deli Dumrul bır toy düzenler ve bu toyda Azrail gelir. Deli Dumrul ilk basta yalvarır. Azrail Allah’a yalvarmasını söyler. Deli Dumrul Allah’a yalvarır ve Allah Deli Dumrul’a kendi canı yerine can bulmasını söyler. Deli Dumrul annesine ve babasına gider ama onlar canlarını vermezler. Can bulamadığı için karısına gider. Karısı da onsuz bu hayatın hiç bir önemi olmadığını söyler ve kendi canını vermeye razı olur. Deli Dumrul Allah’a yalvarır ya ikimizin canını al ya da ikimizi de bağışla diye. Bunun üzerine Allah onları bağışlar, 140 yıl ömür verir ve annesinin, babasının canını alması için Azrail’e emir verir. Deli Dumrul ve eşi 140 yıl ömür sürerler.
“Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Destanı” Dede Korkut Kitabı yazarının vermek istediği mesajları en açık ve yalın bir şekilde yansıtan, kitabın ideolojik yönünü en iyi şekilde sunan bir anlatmadır. Tabii ki bu anlatmada konu edilen karakterler de bu ideolojiyi en uygun yansıtacak şekilde yaratılmıştır. Anlatmada ismi verilmemesine rağmen, Deli Dumrul’un hanımı, yaptıklarıyla çok özel bir eş özelliği kazanmıştır. Bu eş, Azrail’e karşı gelmenin cezası olarak canını kaybedecek olan kocası için canını vermeye razı olan tek kişi olarak anlatılır. Fakat, bu kadının, kocası için canını vermeyi kabul etmesi tek başına bir şey ifade etmez. Onun hareketi ancak, Deli Dumrul’un kendi hayatının bağışlanması için canının yerine can bulmak zorunda kalması ve kendisi için canını feda eder düşüncesiyle önce babasına ve annesine gidip onlardan kendi yerine can vermelerini istemesi, onların bu teklifi reddetmeleri ve sonuçta çaresiz kalan Deli Dumrul’un, eşinden can istemeyi bile düşünmeden, sadece onunla vedalaşmak amacıyla eşine gidip içinde bulunduğu durumu anlatması ve eşinin de Dumrul’un yerine canını feda etmek istemesiyle anlam kazanır. Anlatma, Dumrul ve eşine Tanrı tarafından uzun ömür verilmesi, diğer taraftan baba ve annenin canlarının alınmasıyla son bulur.
Dikkat edilirse, burada üzerinde durulan ilk husus Tanrı’nın birliği ve kudretidir. İkinci önemli nokta ise, Tanrı’nın sevenlere ve fedakarlık yapanlara karşı sevgisi ve cömertliğidir. Dumrul’un eşi karakteri etrafına örülmüş olan fedakarlık fikri, aile bütünlüğü ve bunun sonucunda elde edilen mükafat mesajı, bu karakteri ideal eş tipi haline getirmektedir. Burada yeni evli çiftlerin sıkıntılarından en çok sözü edilen, evlenen çiftler arasında karşı tarafın anne ve babasına karşı hareketlerden dolayı ortaya çıkan problem söz konusu edilir. Başka bir ifadeyle, genç çiftin kendilerinin de bir aile oluşturdukları, anne ve babanın artık onların kendilerine ait bir hayatı olduğunu kabul etmeleri ve bu çiftin birbirleri için gerektiğinde anne ve babadan önce fedakarlıkta bulunmaları gerektiği vurgulanmıştır. Türk ailesinde kadının yer ve önemini vurgulayan en güzel örneklerinden birisini teşkil eden Deli Dumrul’un hanımı, ideal eş olarak günümüzde de örnek alınabilecek bir tiptir.
Dede Korkut Kitabı’nda ideal eş ve anne tipinin en belirgin şekilde Dirse Han’ın Hanımı, Burla Hatun ve Deli Dumrul’un eşi karakterleri tarafından yansıtıldığı görülür. Bu üç karakter, gerektiğinde kocalarına akıl veren, ailenin ayakta durması ve devamlılığı için kocalarından daha fazla mücadele eden eş ve anne tiplerdir. Bu tipler anne olarak çocuklarını koruyan, onların geleceğini düşünen, onların yaşamaları ve başarılı olmaları için çocuklarına kocaları kadar yardım eden karakterlerdir. Bu tipler soylu olmakla birlikte, sarayda veya çadırda oturup bekleyen tipler değildir. Yani pasif değil, aktiftirler. Türk aile yapısı içinde kadının önemini açıkça vurgulayan bu eş ve anne tipler kadının aile için kocası kadar önemli olduğunu vurgulayan dışa dönük tiplerdir. Bu bakımdan genel olarak bunları “Alp Tipi”ne uygun kadın tipler olarak adlandırabiliriz.
Kitapta özellikleri çok dar bir şekilde annelik veya eşlik olarak belirlenmiş diğer kadın karakterler ise şunlardır:
I. 1. Bay Böri’nin Eşi ve Bamsı Beyrek’in Annesi
Bay Böri’nin eşi ve Bamsı Beyrek’in annesi olarak tanıtılan bu karakterle anlatmanın sonlarında karşılaşırız. Oğlu için acı çeken ve üzülen bir anne olarak bu karakter de diğer iki anneden çok farklı olmamakla birlikte, olaylara katılımı bakımından diğer karakterler gibi oldukça siliktir.
I.2. Deli Dumrul’un Annesi
Yukarıda sözünü ettiğimiz Deli Dumrui’un eşinin karakteriyle anlatmada tezat oluşturan bu anne, oğlu için canını vermeyi kabul etmeyen bir annedir. Burada şunu hemen belirtmek gerekir ki, çocuğu için fedakarlık yapmayacak anne ve baba yoktur. Ancak, kitaptaki diğer annelerin tersine ve özellikle de Deli Dumrul’un eşi karakterine tezat oluşturmak amacıyla böyle tasvir edildiğini düşündüğümüz bu anne, diğer anne ve eşlerin değerinin daha iyi anlaşılmasını da sağlamaktadır. Dede Korkut Kitabı’nda çocuğu ve çocukları için fedakarlık yapmaya razı olmayan tek anne tipi budur ve dolayısıyla Tanrı tarafından canı alınmak suretiyle cezalandırılır.
Duha koca Oğlu Deli Dumrul
OĞUZ BOZU İÇİNDE DUHA KOCA OĞLU DELİ DUMRUL ADINDA BİR YİĞİT VARDI. BAKANLARIN YÜREĞİNE KORKU SALARDI. BİLEKLERİ KALIN PAZULARI GÜÇLÜ İDİ. NARA SAVURDUĞU ZAMAN ETRAFINDAKİLER KAÇACAK DELİK ARARLARDI. DELİ DUMRUL ZAMAN ZAMAN OLMADIK İŞLER YAPARDI.
DELİ DUMRUL BİR KURU ÇAY ÜZERİNE BİR KÖPRÜ YAPTIRMIŞTI. GECE GÜNDÜZ BU KÖPRÜYÜ BEKLER, KİM KÖPRÜDEN GEÇERSE ONDAN ÜÇ AKÇE PARA ALIR, KÖPRÜDEN GEÇMEYİP DE YANINDAN DOLAŞMAK İSTEYENLERİ YAKALAR, DÖVE DÖVE ON AKÇE ALIRDI.BUNU NEDEN YAPTIĞINI KENDİNE SORUNCA:
- YERYÜZÜNDE BENDEN DELİ BENDEN GÜÇLÜ BİR ADAM VARMIDIR? VARSA ÇIKSIN BENİMLE SAVAŞSIN, BAKALIM KİM KİMİ YENECEK? BENİM ERLİĞİMİ BAHADIRLIĞIMI KAHRAMANLIĞIMI YİĞİTLİĞİMİ DUYMAYAN KALMASIN. ÜNÜM HERTARAFA YAYILSIN! DERDİ
MEĞER BİRGÜN DELİ DUMRUL’UN KÖPRÜSÜNÜN YAKININDA BİR OBA KONMUŞTU. BU OBADA BİR GÜZEL YİĞİT HASTA DÜŞTÜ, ALLAH’IN EMRİYLE DE ÖLDÜ.OBANIN İÇİNDE KİMİ OĞUL DİYE KİMİ DE KARDEŞ DİYE AĞLADI. O YİĞİT İÇİN BÜYÜK YAS OLDU, FERYAT OLDU.
DELİ DUMRUL SESLERE ŞAŞIRDI HEMEN ATINI SÜRÜP OBAYA GELDİ.
- BRE DENSİZLER NE AĞLIYORSUNUZ BENİM KÖPRÜMÜN YANINDA BU GÜRÜLTÜ NEDİR, NİYE FERYAT EDİYORSUNUZ? DEDİ
- HAN’IM BİR GÜZEL YİĞİDİMİZ ÖLDÜ, ONA AĞLIYORUZ, DEDİLER.
- BRE YİĞİDİNİZİ KİM ÖLDÜRDÜ?
- BEY YİĞİT ALLAH TEALA NIN EMRİYLE AZRAİL GELDİ. O YİĞİDİN VAKTİ TAMAM OLDU, CANINI ALDI.
- BRE AZRAİL DEDİĞİNİZ KİMDİR, NASIL BİR YİĞİTTİR? NEREDEN GELİR NEREYE GİDER? ADAMIN CANINI NASIL ALIR? YÜCE ALLAH’IM BİRLİĞİN VARLIĞIN HAKKI İÇİN AZRAİL’İ BENİM GÖZÜME GÖSTER, SAVAŞAYIM, ÇEKİŞEYİM, DÖĞÜŞEYİM… GÜZEL YİĞİDİN CANINI KURTARAYIM, BİR DAHA GÜZEL YİĞİDİN CANINI ALMASIN. DEDİ
ORADA BULUNANLAR BU SÖZLERDEN HOŞLANMADILAR AMA SESLERİNİ DE ÇIKARMADILAR.
DELİ DUMRUL SONRA EVİNE DÖNDÜ. ALLAH TEALANIN DA BU SÖZLER HOŞUNA GİTMEDİ.
‘’ BAK ŞU KENDİNİ BİLMEZE!BENİM BİRLİĞİMİ TANIMIYOR, BİRLİĞİME ŞÜKÜR KILMIYOR DA BENİM ULU DERGAHIMDA GEZİP BENLİK TASLIYOR’’ DEDİ. AZRAİLE BUYURDU:
‘’ YA AZRAİL! VAR O DELİYE BİR GÖRÜN. BENZİNİ SARART, CANINI HIRILDAT AL’’ DEDİ.
DELİ DUMRUL KIRK YİĞİDİ İLE YİYİP İÇİP OTURURKEN ANSIZIN AZRAİL ÇIKAGELDİ. AZRAİL’İ NE NÖBETCİ GÖRDÜ, NE KAPICI. KENDİSİNİ BİR TEK DELİ DUMRUL GÖRMÜŞTÜ. BİR ANDA GÖRÜR GÖZÜ GÖRMEZ OLDU, ELLERİ TUTMAZ OLDU DÜNYA ALEM DUMRUL’UN GÖZÜNE KARANLIK OLDU SOLUĞU KESİLMİŞ HALDE ŞÖYLE SESLENDİ:
- BRE NE HEYBETLİ KOCASIN!
KAPICILAR SENİ GÖRMEDİ
NÖBETCİLER SENİ DUYMADI
TUTAR ELİM TUTMAZ OLDU
ELLERİM TİTREDİ, LOKMAM YERE DÜŞTÜ
AĞZIMIN İÇİ BUZ GİBİ OLDU
KEMİKLERİM TUZ GİBİ OLDU
BRE SAKALCIĞI AKÇA İHTİYAR
GÖZCEĞİZİ FERSİZ İHTİYAR
BRE NE HEYBETLİ İHTİYARSIN, SÖYLE BANA!
KAZAM BELAM DOKUNUR BUGÜN SANA, DEDİ.
BÖYLE DEYİNCE AZRAİLHİDDETLENDİ
- BRE DELİ BUDALA!
GÖZÜMÜN FERSİZ OLDUĞUNU BEĞENMİYORSUN,
GÖZÜ GÜZEL KIZLARIN, GELİNLERİN CANINI ÇOK ALMIŞIM
SAKALIMIN AĞARDIĞINI BEĞENMİYORSUN ,
AK SAKALLI KARA SAKALLI YİĞİTLERİN CANINI ÇOK ALMIŞIM
SAKALIMIN AĞARMASININ MANASI BUDUR. BRE DELİ, ÖVÜNÜYORDUN. ‘’ AL KANATLI AZRAİL BENİM ELİME GEÇSE, ÖLDÜREYDİM: GÜZEL YİĞİDİN CANINI ONUN ELİNDEN KURTARAYDIM, DİYORDUN. İŞTE ŞİMDİ GELDİM Kİ SENİN CANINI ALAYIM.VERİR MİSİN, VERMEZ MİSİN? YOKSA BENİMLE SAVAŞIRMISIN? SÖYLE BANA! DEDİ
DELİ DUMRUL BONCUK BONCUK TERLEMİŞTİ:
- BRE AZRAİL SEN MİSİN? DEDİ
- EVET BENİM, DEDİ
- BU GÜZEL YİĞİTLERİN CANINI SEN Mİ ALIYORSUN? DEDİ
- EVET BEN ALIYORUM, DEDİ
- BRE AZRAİL BEN SENİ GENİŞ YERDE ARIYORDUM, DAR YERDE ELİME GEÇTİ. SENİ ŞİMDİ BIRAKIRMIYIM HİÇ? SENİNLE VURUŞAYIM ÖLDÜREYİM. GÜZEL YİĞİDİN CANINI KURTARAYIM, DEDİ
- YİĞİTLERİM, AZRAİL’İN GÖZÜNÜ ÖYLE KORKUTTUM Kİ GENİŞ KAPIYI BIRAKTI DAR BACADAN KAÇTI. MADEM BENİM ELİMDEN GÜCERCİN OLUP UÇTU GİTTİ. BENİM ELİMDEN KURTULMAK ÖYLE KOLAYMI? DEN DE ONU DOĞAN KUŞUMA YAKALATIRIM, DEDİ
KALKTI ATINA BİNDİ, DOĞANINI ELİNE ALDI AZRAİL’İN PEŞİNE DÜŞTÜ. DELİ DUMRUL DOĞANINA BİR İKİ GÜVERCİN AVLATTI. EVİNE DÖNERKEN AZRAİL, BİNDİĞİ ATIN GÖZÜNE GÖRÜNDÜ, AT ÜRKTÜ. DELİ DUMRUL’U KALDIRIP YERE VURDU. DUMRUL’ UN AKLI BAŞINDAN GİTTİ, BUNALDI. AZRAİL, AK GÖĞSÜNÜN ÜZERİNE BASIP KONDU. DEMİN MIRILDANIYORDU, ŞİMDİ HIRILDANMAYA BAŞLADI:
- BRE AZRAİL AMAN!
ALLAH’IN BİRLİĞİNE YOKTUR GÜMAN ( ŞÜPHE )
BEN SENİ BÖYLE BİLMEZDİM
GİZLİCE CAN ALDIĞINI DUYMAZDIM
BİZİM TEPESİ BÜYÜK DAĞLARIMIZ OLUR
O DAĞLARIMIZDA BAĞLARIMIZ OLUR
O BAĞLARIN KARA SALKIMLI ÜZÜMÜ OLUR
O ÜZÜMÜ SIKARLAR AL ŞARABI OLUR
O ŞARAPTAN İÇENLER SARHOŞ OLUR
ŞARAPLIYDIM DUYMADIM
NE SÖYLEDİM BİLMEDİM
BEYLİKTEN USANMADIM
YİĞİTLİĞE DOYMADIM
CANIMI ALMA AZRAİL, MEDET!
AZRAİL:
- BRE DELİ, BANA NE YALVARIYORSUN? YALVARACAKSAN ALLAH TEALA’YA YALVAR. BENİM ELİMDE NE VAR? BENDE BİR EMİR KULUYUM, DEDİ
- YAA!… CAN VEREN DE ALANDA ALLAH TEALA MIDIR?
- EVET ODUR.
- ÖYLE İSE SENİN ARADA İŞİN NE? BEN DERDİMİ YÜCE ALLAH’A AÇAYIM, DEDİ. ALLAH’A YALVARDI:
- YÜCELERDEN YÜCESİN
NİCE CAHİLLER SENİ GÖKTE ARAR, YERDE İSTER,
HALBUKİ SEN İNANANLARIN GÖNLÜNDESİN
DAİM DURAN GÜÇLÜ RABBİM!
ÖLÜMSÜZ BAĞIŞLAYICI RABBİM!
BENİM CANIMI ALACAKSAN SEN AL
AZRAİL’E ALMAYA BIRAKMA, DEDİ. DUMRUL’UN BU ŞEKİLDE YALVARMASI ALLAH’A HOŞ GELDİ. AZRAİL’E ŞÖYLE BUYURDU:
-‘’ KULUM DUMRUL MADEM BENİM BİRLİĞİMİ BİLDİ, BANA ŞÜKÜRLER KILDI. YA AZRAİL, DELİ DUMRUL CANI YERİNE CAN BULSUN, ONUN CANI KURTULSUN.’’
AZRAİL:
- BRE DELİ DUMRUL, CANABI HAKK SENİ BAĞIŞLADI. ANCAK CANINI KURTARMAK İSTİYORSA, YERİNE CAN BULSUN, DİYE EMRETTİ
DELİ DUMRUL:
- BEN NASIL CAN BULAYIM? YALNIZ, BİR YAŞLI BABAM, BİR YAŞLI ANAM VAR. GEL GİDELİM, BELKİ İKİSİNDEN BİRİSİ CANINI VERİR. ONU AL BENİM CANIMI BIRAK.
- AK SAKALLI AZİZ,
KÜFÜR SÖZ SÖYLEDİM
ALLAH TEALA’YA HOŞ GELMEDİ
GÖK ÜZERİNDE AL KANATLI AZRAİL’E BUYURDU,
AZRAİL UÇUP GELDİ
BENİM AKÇA GÖĞSÜME BASIP KONDU,
HIRILDATIP TATLI CANIMI ALMAK İSTEDİ.
BABA SENDEN CAN DİLERİM VERİRMİSİN?
YOKSA OĞUL OĞUL DİYE AĞLARMISIN?
BABASI YAŞLIYDI FAKAT DÜNYADAN VAZGEÇME DE KOLAY DEĞİLDİ.
- OĞUL OĞUL, AY OĞUL
CANIMIN PARÇASI OĞUL
DOĞDUĞUNDA DOKUZ DEVE KESTİGİM ASLAN OĞUL
GÜZEL KIZIMIN ,GELİNİMİN ÇİÇEĞİ OĞUL
KARŞI YATAN KOCA DAĞIM GEREK İSE
SÖYLE GELSİN AZRAİL’İN YAYLASI OLSUN
SOĞUK SOĞUK PINARLARIM GEREK İSE
SÖYLE GELSİN ONA İÇME OLSUN
TAVLA TAVLA KOÇ ATLARIM GEREK İSE
SÖYLE GELSİN ONA BİNEK OLSUN
KATAR KATAR DEVERİM GEREK İSE
ONA YÜKLET OLSUN
AĞILLARDA AKÇA KOYUN GEREK İSE
SÖYLE KESELİM ONA ZİYAFET OLSUN
ALTIN, GÜMÜŞ, PARA GEREK İSE
VERELİM ONA HARÇLIK OLSUN
DÜNYA ŞİRİN, CAN TATLI
KIYAMAM OĞUL BUNU BİL.
BENDEN AZİZ, BENDEN SEVGİLİ ANANDIR.
OĞUL ONA GİT YALVAR
DELİ DUMRUL BABASINDAN YÜZ BULAMAYINCA ANASININ YANINA GİTTİ, DERDİNİ AÇTI:
- ANA ANA, CANIM ANA!
BİLİRMİSİN NELER OLDU?
GÖKYÜZÜNDEN AL KANATLI AZRAİL UÇUP GELDİ
BENİM AKÇA GÖĞSÜME BASIP KONDU
HIRILDATIP CANIMI ALMAK İSTEDİ
YALVARDIM, YÜCE ALLAH’A SIĞINDIM
BENİ BAĞIŞLADI, LAKİN CANIMA KARŞILIK
CAN BULMAM GEREK, MEDET
BABAMDAN CAN DİLEDİM AMA VERMEDİ
SENDEN CAN DİLERİM ANA,
BİLİRİM VERMESİ ZORDUR,
ANA YÜREĞİ YAVRUSUNA KIYAMAZ,
CANINI BANA VERİRMİSİN?
YOKSA OĞUL, DELİ DUMRUL DİYE AĞLARMISIN?
ACI TIRNAK AK YÜZÜNE ÇALARMISIN
UZUN KARA SAÇLARINI YOLARMISIN ANA?
ANASININ GÖZLERİ YAŞARDI NE DİYECEĞİNİ BİLEMEDİ. OĞLUNA SESLENDİ:
- DOKUZ AY KARNIMDA TAŞIDIĞIM OĞUL
ON AY DEYİNCE DÜNYA YÜZÜNE GETİRDİĞİM OĞUL
DOLAMA BEŞİKLERDE BELEDİGİM OĞUL
KALELERDE, HİSARLARDA TUTULAYDIN OĞUL
DİNİ BOZUK KAFİR ELİNE ESİR OLAYDIN OĞUL
ALTIN, AKÇE GÜCÜYLE VARIP SENİ KURTARIRDIM OĞUL
YAMAN YERE VARMIŞSIN, VARAMAM
DÜNYA ŞİRİN, CAN TATLI
CANIMA KIYAMAM OĞUL BÖYLE BİL
ANASI DA CANINI VERMEDİ, DUMRUL’UN BÜTÜN ÜMİDİ KAYBOLDU. AZRAİL DUMRUL’UN CANINI ALMAYA GELDİ. DELİ DUMRUL:
- AMAN AZRAİL AMAN, ALLAH’IN BİRLİĞİNE YOKTUR GÜMAN
- BRE DELİ, DAHA NE AMAN DİLERSİN? AK SAKALLI BABANIN YANINA VARDIN, CAN VERMEDİ. AK SAÇLI ANANIN YANINA VARDIN CAN VERMEDİ. DAHA KİMİN VAR KİME GİDECEKSİN? DEDİ
- HASRETLİM VARDIR, BULUŞAYIM, İZİN VER ONDAN SONRA AL CANIMI
- BRE DELİ HASRETLİN KİMDİR?
- ELKIZI HELALİM, EŞİM VAR. BENİM ONDAN İKİ OĞLANCIĞIM VAR, EMANETİM VAR, ONLARA ISMARLAYACAĞIM. GİDİP GÖRÜŞEYİM, ONDAN SONRA GEL BENİM CANIMI AL.
- BİLİYORMUSUN NELER OLDU?
GÖKYÜZÜNDEN AL KANATLI AZRAİL UÇUP GELDİ
BENİM AKÇA GÖĞSÜME BASIP KONDU
TATLI CANIMI ALMAK İSTEDİ
BABAMA VARDIM, CAN VERMEDİ
ANAMA VARDIM, CAN VERMEDİ
DÜNYA ŞİRİN, CAN TATLI DEDİLER
ŞİMDİ;
YÜKSEK YÜKSEK KOCA DAĞLARIM SANA YAYLAK OLSUN
SOĞUK SOĞUK SULARIM SANA İÇİT OLSUN
PENCERESİ ALTIN OTAĞIM SANA GÖLGE OLSUN
TAVLA TAVLA KOÇ ATLARIM SANA BİNİT OLSUN
KATAR KATAR DEVELERİM SANA YÜKLET OLSUN
AĞILLARDA AKÇA KOYUNUM SANA SANA ŞÖLEN OLSUN
GÖZÜN KİMİ TUTARSA, GÖNLÜN KİMİ SEVERSE
SEN ONA VAR, İKİ OĞLANCIĞI ÖKSÜZ KOYMA
DEDİ VE AĞLADI. KARISI BU SÖZŞERİ İŞİTİNCE DAYANAMADI, GÖZLERİNDEN KANLI YAŞLAR BOŞANDI. DUMRUL’UN ELLERİNE SARILDI, KALBİNİN DERİNLERİKTEN GELEN SAMİMİ DUYGULARIYLA KOCASINA SESLENDİ:
- NE DERSİN, NE SÖYLERSİN?
GÖZ AÇIP GÖRDÜĞÜM
GÖNÜL VERİP SEVDİĞİM
KOÇ YİĞİDİM, ŞAH YİĞİDİM
KARŞI YATAN KOCA DAĞLARI
SENDEN SONRA BEN NEYLEYİM?
YAYLAR OLSAM BENİM MEZARIM OLSUM
SOĞUK SOĞUK SULARINI
İÇER OLSAM BENİM KANIM OLSUN
ALTIN AKÇANI HARCAR OLSAM
BENİM KEFENİM OLSUN
TAVLA TAVLA CİNS ATLARIN
BİNER OLSAM BENİM TABUTUM OLSUN
SENDEN SONRA BİR YİĞİDİ
SEVİP VARSAM
ALACA YILAN OLUP BENİ SOKSUN
SENİN O KORKAK ANAN BABAN,
BİR CANDA NE VARDKİ SANA KIYAMAMIŞLAR
YER TANIK OLSUN, GÖK TANIK OLSUN
YÜCE ALLAH TANIK OLSUN
BENİM CANIM SENİN CANINA KURBAN OLSUN
DEDİ. BUNUN ÜZERİNE AZRAİL, KADININ CANINI ALMAYA GELDİ. DELİ DUMRUL EŞİNE KIYAMADI. YÜCE ALLAH’A YALVARDI:
- YÜCELERDEN YÜCESİN
KİMSE BİLMEZ NİCESİN
GÜZEL MEVLA!
ÇOK CAHİLLER SENİ
GÖKTE ARAR, YERDE İSTER
SEN İSE İNANANLARIN GÖNLÜNDESİN.
DAİM DURAN YÜCE ALLAH!
BAKİ KALAN, BAĞIŞLAYICI ALLAH!
ULU YOLLAR ÜZERİNE
AŞ EVLERİ YAPAYIM SENİN İÇİN
AÇ GÖRSEM DOYURAYIM SENİN İÇİN
ÇIPLAK GÖRSEM GİYDİREYİM SENİN İÇİN
ALIRSAN, İKİMİZİN CANINI BERABER AL
BAĞIŞLARSAN İKİMİZİN CANINI BİRLİKTE BAĞIŞLA
KEREMİ, BAĞIŞLAMASI BAĞIŞLAMASI ÇOK YÜCE ALLAH!
DEDİ. HAK TEALA’YA DUMRUL’UN BU İÇTEN YAKARMASI HOŞ GELDİ. AZRAİL’E BUYURDU:
- ‘’ DUMRUL’UN BABASININ, ANASININ CANINI AL. KARISI İLE KENDİSİNE YÜZ KIRK YIL ÖMÜR VERDİM’’
AZRAİL, BABASININ ANASININ DERHAL CANINI ALDI. DEDİ DUMRUL YÜZKIRK YIL DAHA EŞİ İLE BİRLİKTE MUTLU, GÜZEL BİR ÖMÜR GEÇİRDİ. YAPTIKLARINDAN VE SÖYLEDİKLERİNDEN İBRET ALIP, HAYATINI YENİDEN DÜZENE KOYDU.
DEDEM KORKUT GELDİ, BOY BOYLADI SOY SOYLADI. ‘’BU DESTAN DELİ DUMRUL DESTANI OLSUN, BENDEN SONRA GELEN ALP OZANLAR SÖYLESİN, ALNI AÇIK ERENLER DİNLESİN’’ DEDİ.