Mahalli araştırmalara göre Hocalar isminin verilmesine ilişkin rivayet olarak; Kuruluşu kesin olarak bilinmemekle birlikte 1300 lü yıllarda yerleşim merkezi olarak kullanıldığı tahmin edilmekte olup, bu yerleşim yerine ilk olarak üç kardeşin geldiği ve buraya yerleştikleri, bunların babalarının HOCA (ulema) olduğundan, dışarıdan bu merkeze gelenlerin nereye gidiyorsun diye sorulduğunda Hocagile gidiyoruz, buradan dışarıya gidenlere sorulduğunda Hocagilden geliyoruz diye belirttiklerini, zamanla bu yerleşim yerindeki nüfusun çoğalması ve dışarıdan bu yere başkalarının da gelmesi sonucu HOCALAR adı altında bir yerleşim merkezi meydana gelmiştir. Anadolu toprakları eski çağlardan bu yana çeşitli uygarlıkların beşiği olmuştur. Anadolu eski çağlardan bu tarafa pek çok medeniyetlerin beşiği olmuştur. Bu topraklar üzerinde kurulmuş olan yerleşim yerlerinden birisi de Hocalar ilçesidir. Ahırdağlarında bulunan Bronz Hitit heykeli yörenin çok eski dönemlerden beri önemli bir yerleşim merkezi olduğu izlenimini vermektedir. Hocalar ilçesi de diğer Anadolu toprakları gibi Frig, Lidya ve Pers akınlarına uğramıştır.
I-Frigyalılar Dönemi: MÖ 1200lerde bu topraklara yerleşmişlerdir. Frigya epiktet içinde ve Akmonya ilçesine bağlı Diocliya Kasabası, Hocalar ilçesi Ahırhisar Kasabası olduğu köy camii kapısı içindeki bir şehir yazıtından anlaşılmıştır.
II-Lidyalılar Dönemi: MÖ 670 yıllarında Frigya krallığını yıkarak bu topraklara sahip olmuşlardır. Tarihte ilk madeni parayı basıp kullananlar Lidyalılardır.
III-İlçe Topraklarının Türklerin Eline Geçmesi: Emir Afşinin Eskihisar VE Honoz kalelerini ele geçirdiği dönemde Bizans, Türkleri Anadoludan çıkarmak üzere harekete geçti. Malazgirt Savaşında Bizans orduları yenilince 1071de Anadolu Selçuklulara açılmış oldu ve Afyonkarahisar, Akdağ kesimine dek Dolathan (Hocalar Devlethan Köyü) ve Emersanduk kuvvetlerince ele geçirildi. Böylece ilçe toprakları Türklerin eline geçmiştir. 1113 yıllarında I. Kılıçaslanın oğlu Mesut zamanında Türkmen oymakları Anadoluya yerleşmeye başlamışlardır. Bunlardan Çepni oymağı, Hocalar Çepni köyüne yerleştirilmiştir.
IV-Osmanlılar Dönemi: İlçe toprakları 1429da Germiyan hükümdarı Yakup Beyin vasiyeti ile II. Murat zamanında tamamen Osmanlıların eline geçti. Osmanlı Döneminin sonlarında Trablusgarp savaşı (19111912), Balkan Savaşı (19121913), I. Dünya Savaşı (19141918)ndaki Kafkas, Çanakkale, Filistin, Suriye, Irak ve diğer Yemen, Medine, Makedonya, Galiçya cephelerinde ilçelerimizden birçok şehit verilmiştir.
V-Cumhuriyet Dönemi: İlçemiz 1939 yılında bucak olmuş ve aynı yıl nahiye müdürü atanmıştır. 1942 yılında mahkeme kurulmuş ve ilk defa Sulh Ceza Mahkemesi hizmet vermeye başlamıştır. 1964 yılında mahkeme kaldırılmış yine bucak olarak yerini almıştır. 5 Haziran 1972 tarihinde belediye kurulmuş ve 20 Mayıs 1990 tarihinde ilçe olarak yerini almıştır.
tr.wikipedia.org'dan alıntıdır.
I-Frigyalılar Dönemi: MÖ 1200lerde bu topraklara yerleşmişlerdir. Frigya epiktet içinde ve Akmonya ilçesine bağlı Diocliya Kasabası, Hocalar ilçesi Ahırhisar Kasabası olduğu köy camii kapısı içindeki bir şehir yazıtından anlaşılmıştır.
II-Lidyalılar Dönemi: MÖ 670 yıllarında Frigya krallığını yıkarak bu topraklara sahip olmuşlardır. Tarihte ilk madeni parayı basıp kullananlar Lidyalılardır.
III-İlçe Topraklarının Türklerin Eline Geçmesi: Emir Afşinin Eskihisar VE Honoz kalelerini ele geçirdiği dönemde Bizans, Türkleri Anadoludan çıkarmak üzere harekete geçti. Malazgirt Savaşında Bizans orduları yenilince 1071de Anadolu Selçuklulara açılmış oldu ve Afyonkarahisar, Akdağ kesimine dek Dolathan (Hocalar Devlethan Köyü) ve Emersanduk kuvvetlerince ele geçirildi. Böylece ilçe toprakları Türklerin eline geçmiştir. 1113 yıllarında I. Kılıçaslanın oğlu Mesut zamanında Türkmen oymakları Anadoluya yerleşmeye başlamışlardır. Bunlardan Çepni oymağı, Hocalar Çepni köyüne yerleştirilmiştir.
IV-Osmanlılar Dönemi: İlçe toprakları 1429da Germiyan hükümdarı Yakup Beyin vasiyeti ile II. Murat zamanında tamamen Osmanlıların eline geçti. Osmanlı Döneminin sonlarında Trablusgarp savaşı (19111912), Balkan Savaşı (19121913), I. Dünya Savaşı (19141918)ndaki Kafkas, Çanakkale, Filistin, Suriye, Irak ve diğer Yemen, Medine, Makedonya, Galiçya cephelerinde ilçelerimizden birçok şehit verilmiştir.
V-Cumhuriyet Dönemi: İlçemiz 1939 yılında bucak olmuş ve aynı yıl nahiye müdürü atanmıştır. 1942 yılında mahkeme kurulmuş ve ilk defa Sulh Ceza Mahkemesi hizmet vermeye başlamıştır. 1964 yılında mahkeme kaldırılmış yine bucak olarak yerini almıştır. 5 Haziran 1972 tarihinde belediye kurulmuş ve 20 Mayıs 1990 tarihinde ilçe olarak yerini almıştır.
tr.wikipedia.org'dan alıntıdır.